آیین نامه نشان كيفيت آمارهای رسمی کشور
با هدف بهبود کیفیت آمارهای رسمی نظام آماری ایران و به استناد بند «الف» از ماده (۶) برنامه ملی توسعه آمار کشور (۱۴۰۰- ۱۳۹۶) مصوب ۲۸/۸/۱۳۹۷ شورای عالی آمار، «آیین نامه کیفیت آمارهای رسمی ایران» که به اختصار «آیین نامه» نامیده می شود، به شرح زیر ارائه می‌شود. در این آیین نامه به طور خاص به ساز و کار اعطای نشان کیفیت آمارهای رسمی ایران پرداخته می‌شود.
آیین نامه نشان كيفيت آمارهای رسمی کشور
فصل ۱- کلیات
ماده ۱- در این آیین نامه اصطلاحات و عبارات در معانی مشروح زیر به کار رفته است:
چارچوب مدیریت کیفیت آمارهای رسمی نظام آماری ایران: نظامی جامع و منسجم برای مدیریت کیفیت آمارها است. این چارچوب که به اختصار «چارچوب کیفیت» نامیده می شود، دارای ساختاری سلسله مراتبی چهارسطحی است. بالاترین سطح این ساختار، دارای چهار حوزه کیفیت با عناوین «مدیریت نظام آماری»، «مدیریت محیط سازمانی»، «مدیریت فرآیندهای آماری» و «مدیریت بروندادهای آماری» است. ذیل این سطح ها، اصل های کیفیت قرار دارند که شامل ۱۹ اصل است. این اصل ها با توجه به موضوع، بین حوزه های چهارگانه، توزیع شده اند. در زیرمجموعه هر اصل، تعدادی «الزام» برای تضمین کیفیت آن اصل، قرار می گیرد. این الزام ها سطح سوم ساختار چارچوب کیفیت را تشکیل می دهند. سطح چهارم که پایین ترین و آخرین سطح سلسله مراتبی چارچوب کیفیت است، شامل اجزایی است که بر اساس آنها، اصل‌ها و الزامات چارچوب، پیاده سازی می‌شوند.
چارچوب مدیریت کیفیت آمارهای رسمی نظام آماری ایران
استقرار و پیاده سازی چارچوب کیفیت: استقرار به معنی پذیرش چارچوب کیفیت به عنوان مبنای ارتقای کیفیت آمارهای رسمی و فراهم کردن مقدمات پیاده سازی آن است. پیاده سازی به معنای رعایت الزامات مورد نظر چارچوب کیفیت بر اساس اجزای آنها و انجام ارزیابی های دوره ای مناسب، تعریف و اجرای بهبودهای لازم برای ارتقای کیفیت آمارهای رسمی است.
نشان كيفيت آمارهای رسمی ایران: نشان دهنده استقرار و میزان پیاده سازی چارچوب کیفیت در دستگاه اجرایی است. انواع نشان کیفیت آمارهای رسمی ایرن که از این پس «نشان کیفیت» نامیده می شود، عبارت‌اند از: «گواهینامه اهتمام به کیفیت»، «گواهینامه تعهد به کیفیت» و «گواهی نامه تضمین کیفیت». بالاترین نشان کیفیت، «گواهی تضمین کیفیت» است.
آمار رسمی: آمار مورد نیاز تصمیم گیری های حاکمیتی کشور است که توسط دستگاه های اجرایی تولید و اطلاع رسانی می شود و عنوان آن در «فهرست آمارهای رسمی ایران» قرار گرفته است.
فهرست آمارهای رسمی ایران: فهرستی است حاوی عناوین و مشخصات شناسنامه ای آمارهای رسمی ایران که توسط مرکز آمار ایران، تهیه و بازنگری می‌شود و به تصویب شورای عالی آمار می‌رسد.
فهرست آمارهای رسمی ایران | نسخه نخست
دستگاه اجرایی: همه وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی، مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی، شرکت های دولتی و همه دستگاه هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر و یا تصریح نام است از قبیل شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، بانک مرکزی ج.ا.ا، بانک ها و بیمه های دولتی، دستگاه اجرایی نامیده می‌شوند.
فصل ۲- ارکان و شرح وظایف
ماده ۲- ارکان دخیل در فرآیند اعطای نشان کیفیت عبارتند از:
- شورای سیاست گذاری کیفیت آمارهای رسمی که به اختصار «شورای کیفیت» نامیده می شود.
- کمیته فنی و
- دبیرخانه شورای سیاستگذاری کیفیت آمارهای رسمی که به اختصار «دبیرخانه کیفیت» نامیده می‌شود.
ماده ۳- ترکیب اعضای شورای کیفیت:
- رئیس مرکز آمار ایران و دبیرخانه شورای عالی آمار (رئیس)
- مدیر دفتر استانداردها و نظارت بر طرح های آماری مرکز آمار ایران (دبیر)
- رئیس کمیسیون تخصصی شورای عالی آمار
- مدیر دفتر برنامه ریزی، پایش عملکرد و دبیرخانه شورای عالی آمار
- سه نفر از دبیران کمیته های آمار بخشی عضو کمیسیون تخصصی شورای عالی آمار با تصویب کمیسیون تخصصی
- سه نفر از دبیران کمیته های آماربخشی غیرعضو کمیسیون تخصصی شورای عالی آمار با تصویب کمیسیون تخصصی
- یک نفر از اعضای هیئت علمی عضو انجمن آمار ایران با معرفی رئیس انجمن مذکور
- یک نفر از اعضای انجمن علمی مدیریت کیفیت ایران با معرفی رییس انجمن مذکور
- یک نفر نماینده سازمان ملی استاندارد ایران با معرفی رئیس سازمان ملی استاندارد ایران
- یک نفر صاحب نظر بسته به موضوع مطرح در جلسه با پیشنهاد کمیته آماربخشی مربوط
تبصره ۱- اعضا با حکم رئیس شورای کیفیت و به مدت ۳ سال منصوب می‌شوند. پس از اتمام مدت زمان عضویت اعضا، فرآیند تعیین اعضای جدید، مجدداً بر اساس ماده ۳ انجام می شود.
تبصره ۲- اعضای شورای کیفیت باید شخصاً در جلسات شرکت نموده و از اعزام نماینده به عنوان جانشین در جلسات شورای کیفیت خودداری کنند.
تبصره ۳- جلسات شورای کیفیت با حضور دو سوم اعضا رسمیت می یابد و تصمیمات آن با رأی اکثریت اعضای حاضر به تصویب می رسد.
ماده ۴- شرح وظایف شورای کیفیت
- سیاست گذاری در زمینه شیوه ارزیابی و بهبود کیفیت آمارهای نظام آماری
- ابلاغ رهنمودهای کلی و سیاست های کلان و مصوبه های شورای کیفیت به دستگاه های اجرایی مرتبط با ارکان نظام آماری کشور
- بررسی و تصویب اصلاحات آیین نامه و فرآیند اعطای نشان کیفیت ارجاع شده از کمیته فنی
- تصویب شرایط و ضوابط صدور و تمدید هر یک از نشان ها ارجاع شده از سوی کمیته فنی
- بررسی و تصویب آیین نامه ها، دستورالعمل ها، برنامه ها، طرح ها و پیشنهادهای ارائه شده از سوی کمیته فنی جهت رفع مشکلات اجرای پیاده سازی چارچوب کیفیت در نظام آماری
- بررسی گزارش های ارزیابی کمیته فنی در زمینه نشان های کیفیت و تصویب نوع نشان ها
- استماع گزارش عملکرد سالانه دبیرخانه کیفیت از گواهینامه های اعطا شده، بررسی اثربخشی فرایند کار و اتخاذ سیاست های لازم
- بررسی و تأیید گزارش سالانه دبیرخانه کیفیت از وضعیت دریافت و نوع نشان كيفيت برای فهرست آمارهای رسمی و ارائه به شورای عالی آمار
ماده ۵- ترکیب اعضای کمیته فنی:
- مدیر دفتر استانداردها و نظارت بر طرح های آماری مرکز آمار ایران (رئیس)
- رئیس گروه ارزیابی کیفیت آمارهای مرکز آمار ایران (دبیر)
- شش نفر از کارشناسان کمیته های آمار بخشی متناظر با کمیته های آمار بخشی عضو شورای کیفیت و متخصص در زمینه کیفیت آمارها
- دو نفر از کارشناسان مرکز آمار ایران با معرفی رئیس کمیته فنی
- یک نفر نماینده سازمان ملی استاندارد ایران با معرفی رئیس سازمان ملی استاندارد ایران
تبصره ۱- اعضای کمیته فنی با حکم رئیس شورای کیفیت به مدت ۳ سال منصوب می شوند. پس از اتمام مدت زمان عضویت اعضا، فرآیند تعیین اعضای جدید، مجدداً بر اساس ماده ۵ انجام می شود.
تبصره ۲- اعضای کمیته فنی باید شخصاً در جلسات کمیته شرکت و از اعزام فرد جانشین، خودداری کنند.
اعضای کمیته فنی موظف اند عدم حضور خود را در جلسات کمیته، پیش از برگزاری جلسه به اطلاع دبیر کمیته برسانند. غیبت غیرموجه اعضا در دو جلسه متوالی و یا چهار جلسه متناوب کمیته فنی در یک دوره به منزله استعفای عضو تلقی شده و فرد دیگر جایگزین می شود.
تبصره ۳- جلسات کمیته فنی با حضور دو سوم اعضا رسمیت می یابد و تصمیمات آن با رأی اکثریت اعضای حاضر به تصویب می رسد.
رییس کمیته فنی و هر یک از اعضای ثابت آن می توانند، حسب مورد از وجود حداکثر دو کارشناس مطلع و صاحب نظر به عنوان مشاور بدون حق رأی در جلسات کمیته فنی استفاده کنند. حضور کارشناس/ کارشناسان در جلسه ها باید با اطلاع و تأیید رئیس کمیته فنی باشد.
ماده ۶- شرح وظایف کمیته فنی:
- تعیین شرایط و ضوابط صدر و تمدید هر یک از نشان ها
- ارزیابی و بررسی مستندات دستگاه های متقاضی نشان کیفیت و تهیه گزارش ارزیابی
- ایجاد تعامل و ارتباط با کارشناسان یا نمایندگان دستگاه های اجرایی متقاضی نشان کیفیت
- ارائه گزارش نشان های کیفیت مورد تأیید به شورای کیفیت
- تهیه و تنظیم ایین نامه ها و دستورالعمل های مورد نیاز برای استقرار و پیاده سازی چارچوب کیفیت در نظام آماری
- ارائه برنامه ها، طرح ها و پیشنهادها به شورای کیفیت برای رفع مشکلات اجرایی در زمینه ارتقاء کیفیت آمارها
- بازنگری آیین نامه نشان کیفیت و دستورالعمل اجرای آن و ارائه پیشنهاد بهبود در فرآیند اعطای نشان کیفیت
- بازنگری چارچوب کیفیت بر اساس بازخورد حاصل از ارزیابی های صورت گرفته طی فرآیند اعطای نشان کیفیت و نظرات دستگاه های اجرایی
تبصره- به منظور ارزیابی و بررسی مستندات دستگاه های اجرایی متقاضی نشان کیفیت، در صورت نیاز کارگروه های تخصصی ذیل کمیته فنی تشکیل خواهد شد.
ماده ۷- وظیفه دبیرخانه کیفیت را گروه ارزیابی کیفیت آمارهای مرکز آمار ایران بر عهده دارد.
ماده ۸- شرح وظایف دبیرخانه کیفیت:
- هماهنگی فعالیت های دستگاه های تولید کننده آمار رسمی در زمینه کیفیت آمارها
- بررسی اولیه مدارک دریافتی از دبیرخانه کمیته های آماربخشی در ارتباط با درخواست نشان‌های کیفیت و ارائه به کمیته فنی
- تنظیم و بررسی آیین نامه ها به منظور هماهنگی فعالیت های مرتبط با کیفیت آمارها و ارائه آنها به شورای کیفیت
- انجام هماهنگی های لازم برای برگزاری جلسه های شورای کیفیت
- مستندسازی و بایگانی مصوبه ها، صورتجلسات، گزارش ها و سایر اسناد مرتبط با شورای کیفیت
- نگهداری و به روز رسانی مستندات آیین نامه کیفیت، دستورالعمل اجرایی و سوابق فرآیند اعطای نشان کیفیت
- تهیه متن گواهینامه های تأیید شده توسط شورای کیفیت و ارسال برای امضا
- طراحی تندیس تضمین کیفیت
- تهیه گزارش سالانه از وضعیت دریافت و نوع نشان كيفيت برای فهرست آمارهای رسمی و ارائه به شورای کیفیت
- برگزاری همایش سالانه برای اعطای گواهینانمه تعهد به کیفیت و گواهینامه تضمین کیفیت
- نظارت بر اجرای مصوبه های شورای کیفیت در دستگاه های اجرایی مرتبط با نظام آماری کشور
- انجام سایر امور محوله از سوی دبیر شورای کیفیت
فصل ۳- انواع نشان کیفیت، شرایط صدور، مدت اعتبار و تمدید آنها
ماده ۹- انواع نشان كيفيت آمارهای رسمی در نظام آماری ایران بر اساس نحوه استقرار و پیاده سازی چارچوب کیفیت صادر می شود که شامل موارد ذیل است:
- گواهی نامه اهتمام به کیفیت
- گواهینامه تعهد به کیفیت
- گواهینامه تضمین کیفیت
ماده ۱۰- «گواهینامه اهتمام به کیفیت» و «گواهینامه تعهد به کیفیت» با امضای رئیس مرکز آمار ایران و دبیر شورای عالی آمار و «گواهینامه تضمین کیفیت» با امضای رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور و رئیس شورای عالی آمار صادر می شود.
تبصره ۱- درخواست صدور هر سه نشان کیفیت توسط کمیته فنی بررسی و تأیید شده و سپس توسط شورای کیفیت تصویب می شود.
تبصره ۲- در صورتی که مستندات و مدارک مورد نیاز سطح نشان درخواستی دستگاه اجرایی از سوی کمیته فنی مورد تأیید قرار نگیرد و نظر کمیته فنی نیز مورد قبول دستگاه اجرایی واقع نشود، موضوع همراه با دلایل ارائه شده برای بررسی به شورای کیفیت ارجاع داده می شود.
۳-۱- شرایط صدور، مدت اعتبار و تمدید «گواهینامه اهتمام به کیفیت»
ماده ۱۱- «گواهینامه اهتمام به کیفیت» پس از اولین استقرار چارچوب کیفیت در دستگاه اجرایی برای آن دسته از آمارهای رسمی دستگاه اجرایی صادر می شود که فرآیند خودارزیابی و شناسایی وضع موجود بر اساس چارچوب کیفیت انجام و زمینه‌های بهبود کیفیت برای آنها شناسایی شده است.
تبصره ۱- در صورتی که دستگاه ارایی خواهان صدور «گواهی نامه اهتمام به کیفیت» باشد، موظف است درخواست کتبی خود را به همراه مدارک و مستندات از طریق دبیر کمیته آماربخشی به دبیرخانه کیفیت ارسال نماید.
تبصره ۲- فعالیت های مربوط به اعطای «گواهینامه اهتمام به کیفیت» تا پیش از تشکیل کمیته فنی، توسط دبیرخانه کیفیت انجام می‌شود.
ماده ۱۲- این گواهینامه به مدت یک سال از زمان صدور، اعتبار دارد.
تبصره ۱- تمام دستگاه‌های اجرایی متولی آمارهای رسمی موظف هستند حداکثر تا یک سال پس از ابلاغ این آیین نامه، «گواهینامه اهتمام به کیفیت» را برای تمامی آمارهای رسمی خود اخذ نمایند.
تبصره ۲- شرایط و ضوابط مورد نیاز برای تمدید اعتبار «گواهینامه اهتمام به کیفیت» توسط کمیته فنی و شش ماه پس از صدور احکام اعضا تهیه و توسط شورای کیفیت تصویب و ابلاغ می شود.
تبصره ۳- در صورتی که دستگاه اجرایی خواهان تمدید اعتبار گواهینامه باشد، موظف است حداقل سه ماه پیش از اتمام زمان اتمام اعتبار گواهینامه، درخواست کتبی خود را همراه با مدارک و مستندات لازم، از سوی دبیر کمیته آماربخشی به دبیرخانه کیفیت ارسال نماید.
۳-۲- شرایط صدور، مدت اعتبار و تمدید «گواهینامه تعهد به کیفیت»
ماده ۱۳- «گواهی نامه تعهد به کیفیت» زمانی اعطا می شود که شرایط و ضوابط تعیین شده توسط کمیته فنی برای صدور این گواهینامه، به طور کامل توسط دستگاه اجرایی در مورد آمارهای رسمی مورد نظر، رعایت و مدارک و مستندات مربوط ارائه شود. شرایط و ضوابط لازم برای دریافت نشان «گواهینامه تعهد به کیفیت»، حداکثر ظرف یکسال از صدور احکام اعضاء توسط کمیته فنی تهیه و توسط شورای کیفیت تصویب و ابلاغ می شود.
تبصره- در صورتی که دستگاه اجرایی خواهان دریافت «گواهینامه تعهد به کیفیت» باشد، موظف است درخواست کتبی خود را به همراه مدارک و مستندات لازم از طریق دبیر کمیته آماربخشی به دبیرخانه کیفیت ارسال نماید.
ماده ۱۴- «گواهینامه تعهد به کیفیت» به مدت دو سال از زمان صدور، اعتبار دارد.
تبصره ۱- شرایط و ضوابط مورد نیاز برای تمدید نشان «گواهینامه تعهد به کیفیت» توسط کمیته فنی و یکسال پس از صدور احکام اعضاء تهیه و توسط شورای کیفیت تصویب و ابلاغ می‌شود.
تبصره ۲- در صورتی که دستگاه اجرایی خواستار تمدید اعتبار گواهینامه باشد، موظف است حداقل چهار ماه پیش از اتمام زمان اعتبار گواهینامه، درخواست کتبی خود را به همراه مدارک و مستندات لازم از طریق دبیر کمیته آمار بخشی به دبیرخانه کیفیت ارسال نماید.
۳-۳- شرایط صدور، مدت اعتبار و تمدید «گواهینامه تضمین کیفیت»
ماده ۱۵- «گواهینامه تضمین کیفیت» که بالاترین سطح از نشان کیفیت است، در مواردی اعطا می شود که شرایط و ضوابط تعیین شده توسط کمیته فنی برای دریافت گواهینامه تضمین کیفیت، به طور کامل توسط دستگاه اجرایی در مورد آمارهای رسمی مورد نظر، رعایت شده باشد. شراط و ضوابط لازم برای دریافت نشان «گواهینامه تضمین کیفیت»، حداکثر ظرف یکسال از صدور احکام اعضاء توسط کمیته فی تهیه و توسط شورای کیفیت تصویب و ابلاغ می شود.
تبصره ۱- در صورتی که دستگاه اجرایی خواهان دریافت «گواهی نامه تضمین کیفیت» باشد، موظف است درخواست کتبی خود را به همراه مدارک و مستندات لازم از طریق دبیر کمیته آمار بخشی به دبیرخانه کیفیت ارسال نماید.
تبصره ۲- به دستگاه اجرایی متولی آمار رسمی (اصلی یا تابعه) که حائز شرایط دریافت «گواهینامه تضمین کیفیت» باشد، «تندیس تضمین کیفیت» اهدا می شود.
ماده ۱۶- «گواهی نامه تضمین کیفیت» به مدت سه سال از زمان صدور، اعتبار دارد.
تبصره ۱- شرایط و ضوابط لازم برای تمدید نشان «گواهی نامه تضمین کیفیت» توسط کمیته فنی و یکسال پس از صدور احکام اعضا تهیه و توسط شورای کیفیت تصویب و ابلاغ می شود.
تبصره ۲- در صورتی که دستگاه اجرایی خواهان تمدید اعتبار گواهینامه مزبور باشد، موظف است حداقل پنج ماه پیش از اتمام زمان اعتبار گواهینامه، درخواست کتبی خود را به همراه مدارک و مستندات لازم از طریق دبیر کمیته آماربخشی به دبیرخانه کیفیت ارسال نماید.
ماده ۱۷- در صورتی که فرآیند ارزیابی و اعطای نشان كيفيت آمارهای رسمی بار مالی به همراه داشته باشد، دستورالعمل نحوه تأمین و هزینه کرد آن توسط کمیته فنی و تهیه و پس از تأیید شورای کیفیت توسط شورای عالی آمار مصوب و ابلاغ می شود.
ماده ۱۸- پس از تصویب این آیین نامه، شورای عالی آمار در خصوص تدوین و ابلاغ دستورالعمل های اجرایی مرتبط با فرآیند اعطای نشان کیفیت فعالیت های مرتب با فرآیند اعطای نشان کیفیت و تصویب و اعطای آن، به شورای کیفیت تفویض اختیار می کند.
ماده ۱۹- این آیین نامه بر حسب ضرورت با همکاری اعضای شورای کیفیت و تأیید شورای عالی آمار، بازنگری خواهد شد.
این آیین نامه در سه فصل، ۱۹ ماده و ۱۹ تبصره در شصتمین جلسه شورای عالیی آمار مورخ … به تصویب این شورا رسید و از تاریخ ابلاغ، لازم الاجرا است.
مطالب مرتبط: