برنامه ملی توسعه آمار کشور ۱۴۰۰-۱۳۹۶ (بخشنامه شماره ۴۷۳۶۶۶۱ مورخ ۵/۹/۱۳۹۷ معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان)
بخشنامه به کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی، نهادهای انقلاب اسلامی و نهادهای عمومی غیردولتی
در اجرای ماده (۱۰) قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور، به پیوست سند «برنامه ملی توسعه آمار کشور ۱۴۰۰-۱۳۹۶» که در پنجاه و هشتمین جلسه شورای‌عالی آمار تاریخ ۲۸/۸/۱۳۹۷ به تصویب رسید، جهت اجرا ابلاغ می‌گردد.
محمدباقر نوبخت- رییس شورای عالی آمار
مقدمه:
از سال ۱۳۸۳ و همزمان با تنظیم لایحه برنامه چهارم توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، رویکرد جدیدی در نگرش به نظام آماری در میان برنامه‌ریزان و تصمیم گیران کشور ایجاد شد و برای اولین بار نظام آماری نیز به طور مستقیم به متن قانون برنامه‌های توسعه کشور راه یافت. درنتیجه این رویکرد، ماده ۵۶ قانون برنامه چهارم تو سعه، مختص نظام آماری کشور مورد تصویب قرار گرفت که در راستای اجرای آن، تهیه و تدوین اولین برنامه ملی آمار (۱۳۸۸-۱۳۸۴) نیز در دستور کار دولت قرار گرفت. با تصویب برنامه ملی آمار در شورای عالی آمار و عملیاتی‌شدن احکام اجرایی برنامه مذکور، اقدامات مطلوبی در ساماندهی نظام آماری ک شور صورت پذیرفت و نقش بی‌بدیل آمار با کیفیت در تهیه و ارزیابی برنامه‌های تو سعه کشور آ شکارتر گردید تا جایی که با همت و تلاش همه دست اندرکاران نظام آماری کشور و به ویژه مرکز آمار ایران، حرکت ارزشمند گذشته استمرار یافت و جایگاه نظام آماری کشور در برنامه‌های توسعه کشور مورد تثبیت قرار گرفته و بیشتر از قبل تقویت شد به گونه‌ای که محاسبه بسیاری از شاخص‌های کلان اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور از جمله شاخص‌های ارزیابی برنامه پنجم توسعه به آن سپرده شد و مرکز آمار ایران مرجع رسمی تهیه، اعلام و انتشار آمارهای رسمی در نظام آماری کشور تعیین گردید.
دومین برنامه ملی آمار (۱۳۹۴-۱۳۹۰)، پس از ابلاغ سند چشم انداز بیست ساله کشور است که در اجرای بند ب ماده ۵۴ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران تهیه شد تا بسترهای لازم برای ارتقای وضعیت نظام آماری کشــور در ســطوح ملی و بین‌المللی را فراهم آورد. همچنین با اجرای کامل و دقیق این برنامه، انتظار می‌رفت ضمن رفع مشکلات و موانع گذشته، آمارهای مورد نیاز برنامه‌ریزان و تصمیم‌سازان کشور برای تهیه و ارزیابی برنامه‌های توسعه نیز با کیفیت مطلوب تولید شود. علی رغم دستیابی به برخی توفیقات و د ستاوردها، بخش مهمی از اهداف اولین و دومین برنامه ملی آمارکشور به دلیل مواجهه با مشکلات ساختاری، کمبود اعتبارات و ضعف در ایجاد هماهنگی‌های لازم تحقق نیافتند.
با این حال اقدامات برجسته‌ای در دهه اخیر در این خصوص صورت گرفته است که در مقایسه با گذشته قابل تقدیر و افتخار است ولی در مقایسه با کشورهای پیشرو و نیازهای کشور، تناسبی ندارد؛ که اهم آنها به شرح زیر می‌باشند:
– تعیین تکلیف و مرجعیت ر سمی آماری کشور در قانون برنامه پنجم و ششم تو سعه کشور و تداوم آن در قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور
– اجرای اولین سرشماری ترکیبی اینترنتی- تبلتی کشور در سـال ۱۳۹۵ و کسـب رتبه اول جهانی ۴۸ درصـدی سرشماری اینترنتی برای اولین حضور در این عرصه و نیز استقرار معنی‌دار روش‌های IT محور در گردآوری، پردازش و انتشار داده‌ها و اطلاعات آماری
– صدور بخشنامه معاون اول محترم رئیس جمهور و معاون محترم رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور مبنی بر الزام دستگاههای اجرایی به ارسال ریزداده‌های آماری به مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۶ و صدور بخشنامه‌های تکمیلی وزرای محترم در سال۱۳۹۷ در این خصوص آماری کشور و افزایش معنی‌دار همکاری‌ها با مرکز آمار ایران
– ایجاد باور و عزم مدیریتی و کارشناسی در بخش‌های مهمی از ارکان نظام آماری کشور در مورد نوین‌سازی نظام آماری کشور و افزایش معنی‌دار همکاری‌ها با مرکز آمار ایران
– افزایش کیفیت، سرعت و دقت در تولید آمارهای رسمی کشور به خصوص آمارهای اقتصادی و ارتقاء قابلیت اعتماد و پاسخگویی و همچنین ارائه تحلیلهای تبیینی در مورد آمارهای منتشر شده به منظور افزایش فرهنگ و سواد آماری
علیرغم اقدامات برجسته و پیشرفت‌های حاصله در نتیجه زیرساخت‌های فراهم شده، سرعت نوین سازی نظام آماری کشور، کند و بطئی است و تعریف، تضمین و ظرفیت سازی قانونی و اداری و پیادهسازی برنامه و ایجاد امکانات و ابزارهای اجرایی برای نوین‌سازی نظام آماری کشور در همه ابعاد و در همه ارکان حاکمیت، دستگاههای اجرایی و نهادهای غیردولتی، ضرورت و فوریت دارد.
در اجرای ماده ۱۰ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور، سومین برنامه ملی توسعه آمارکشور ۱۴۰۰-۱۳۹۶ با رویکرد نهاد سازی تحول بنیادین در نظام آماری کشور توسط مرکز آمار ایران و با همکاری دستگاههای اجرایی، تهیه و تدوین و به تصویب شورای عالی آمار می‌رسد.
در اولین گام تدوین این برنامه، عملکرد نظام آماری کشور طی سال های اجرای دومین برنامه ملی آمار ۱۳۹۴-۱۳۹۰ و همچنین نقاط قوت و ضعف، تهدیدها و فرصت‌های پیش روی آن مورد برر سی و ارزیابی دقیق قرار گرفت. در گام بعدی و با تشکیل کارگروههای تخصصی و مشارکت دستگاههای اجرایی، چشم انداز و ماموریت نظام آماری و همچنین اهداف و راهبردهای کلان نظام آماری برای درج در برنامه ملی توسعه آمار کشور ۱۴۰۰-۱۳۹۶ (NSDS) تعیین شد و به منظور اجرایی شدن این راهبردها، برنامه ملی توسعه آمار کشور در محورهای اصلاح قوانین، مقررات و تشکیلات نظام آماری، تولید آمار و اسـتقرار نظام آمارهای ثبتی مبنا، محاسبات ملی و شاخص‌های کلان، فناوری اطلاعات، پژوهش و آموزش آمار، نظارت و مدیریت کیفیت آمار و ترویج و اشاعه اعتماد عمومی به آمار و گسترش ارائه آمارهای ملی و بین المللی با همکاری دستگاههای اجرایی تدوین و ارائه شده است.
برنامه ملی توسعه آمار کشور ۱۴۰۰-۱۳۹۶ (NSDS)
با رویکرد نهادسازیِ تحول بنیادین در نظام ملی آمار ایران
شورای عالی آمار در پنجاه و هشـتمین جلسـه تاریخ ۲۸ /۰۸/۱۳۹۷ در اجرای ماده ۱۰ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور “برنامه ملی توسعه آمار کشور ” را به شرح زیر تصویب کرد.
ماده (۱)- تعاریف و مفاهیم
به منظور برداشت یکسان از واژهها و اصطلاحات به کار رفته در برنامه ملی توسعه آمارکشور، تعاریف و مفاهیم برخی واژه‌های کلیدی در زیر ارائه میشود:
نظام آماری : در این برنامه منظور نظام ملی آمار ایران است.
۱ . National Strategies for the Development of Statistics
منظور استراتژیهای ملی توسعه آمار است که در این برنامه معادل برنامه ملی توسعه آمار کشور می باشد.
برنامه ملی آمار: در این برنامه منظور برنامه ملی توسعه آمار کشور است.
نظام ملی آمار ایران: نظامی متشکل از دستگاههای اجرایی کشور با راهبری شورای عالی آمار و مرجعیت مرکز آمار ایران است که تولید، اطلاعرسانی و توسعه آمارهای رسمی کشور را با رعایت اصول بنیادین آمارهای رسمی و در چارچوب قوانین و مقررات کشور بر عهده دارد.
آمار رسمی: آمار مورد نیاز تصمیم گیریهای حاکمیتی کشور است که تو سط دستگاه های اجرایی تولید و اطلاعرسانی میشود و عنوان آن در «فهرست آمارهای رسمی ایران» قرار گرفته است.
فهرست آمارهای رسمی ایران: فهرستی است حاوی عناوین و مشخصات شناسنامه‌ای آمارهای رسمی ایران که توسط مرکز آمار ایران، تهیه و بازنگری میشود و به تصویب شورای عالی آمار می‌رسد.
مرجع رسمی نظام ملی آمار ایران: نهادی حاکمیتی، بیطرف و حرفه‌ای است که به تهیه، انتشار و مستند سازی آمارهای ر سمی کشور می پردازد. این مرجع مسئولیت یکپارچهسازی، ساماندهی و ظرفیت سازی در “نظام ملی آمار ایران” را بر عهده دارد و آمار مورد تأیید این مرجع به عنوان آمار رسمی کشور منتشر میشود.
دستگاه اجرایی: همه وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی، مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی، شرکت های دولتی و همه دستگاه‌هایی که شمول قانون بر آن ها مستلزم ذکر و یا تصریح نام است از قبیل شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، بانک مرکزی، بانک‌ها و بیمه‌های دولتی، دستگاه اجرایی نامیده میشوند. (ماخذ: ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری)
داده: واقعیتی است که نتیجه آن معمولا به صورت کمّی (عددی) قابل ارائه می باشد.
ریزداده: داده ای در سطح واحد آماری است.
آمارگیری: فعالیت نظاممند گرداوری یا دسـتیابی به ویژگی‌هایی از جامعه هدف در یک مقطع زمانی مشخص اسـت که به سـه روش عمده سرشماری، آمارگیری نمونه‌ای و آمارگیری ثبتی‌مبنا انجام میشود.
چارچوب آمارگیری: فهرست، نقشه یا هر مشخصه‌ای مرتبط با “کل” جامعه آمارگیری است که برای دستیابی به واحدهای آن جامعه مورد استفاده قرار می گیرد.
جامعه هدف (جامعه آماری): جامعه‌ای است که در یک آمارگیری، مطالعه و کسب اطلاعات در مورد حداقل یکی از مشخصه‌های آن، مد نظر است.
واحد آماری: به هر یک از اعضای جامعه هدف، واحد آماری گویند.
ثبت: فهرست کاملی از تمام واحدهای آماری یک جامعه هدف است. هر واحد آماری باید دارای یک شناسه باشد و امکان به روز شدن فهرست وجود داشته باشد.
ثبت آماری: ثبتی اسـت که عموماً از پردازش ثبتی آماری ثبت‌های اداری بدست می‌آید و در برخی موارد نیز این ثبت از ابتدا با هدف تولید آمار ایجاد میشود.
ثبت اداری: ثبتی است درون سیستم اطلاعاتی یک سازمان که در راستای وظایف و اهداف اداری آن سازمان تشکیل شده است.
آمار ثبتی‌مبنا: آماری است که از دادههای یک ثبت آماری حاصل میشود.
پاسخگویان: اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند که در آمارگیریها، دادههایی درباره واحد آماری ارائه میدهند.
محرمانگی آماری: محافظت از دادههای مربوط به هر واحد آماری (که به طور مستقیم برای مقاصد آماری یا به طور غیرمستقیم از منابع اداری جمع‌آوری میشوند) یا اطلاعات آماری در مقابل افشای غیرمجاز است که مصادیق و محدوده آن بر اساس قوانین و مقررات مربوط تعیین می شود.
ماده (۲)- چشم انداز و ماموریت نظام آماری
چشم‌انداز نظام آماری:
“نظامی یکپارچه ، پاسخگو، مورد اعتماد عموم مردم و متخصصان، تأمین کننده آمارهای رسمی با کیفیت و پیشرو در آسیا”
مأموریت نظام آماری:
“تولید و انتشار آمارهای رسمی مورد نیاز ذینفعان داخلی و بین‌المللی با رعایت اصول بنیادین آمارهای رسمی و بکارگیری فناوری‌ها و روش‌های مدرن به ویژه ثبتی مبنا”
ماده (۳)- اهداف و راهبردهای کلان نظام آماری
اهداف کلان نظام آماری
۱) یکپارچه سازی نظام آماری
۲) افزایش پاسخگویی در نظام آماری
۳) جلب اعتماد عموم مردم و متخصصان به نظام آماری
۴) ارتقاء کیفیت آمارهای رسمی تولیدی نظام آماری
راهبردهای کلان نظام آماری
۱) اصلاح قوانین و مقررات مرتبط با نظام آماری به منظور یکپارچه سازی، ساماندهی و رفع موازی کاری در تولید و ارائه آمارهای رسمی، ایفای نقش مرجعیت آمار، توسعه کاربرد آمارهای رسمی در چارچوب ضوابط شورای عالی، پاسخگویی در ارائه اطلاعات و آمار، افزایش اعتماد کاربران و کاهش بار پاسـخگویی و تقسـیم کار تولید آمار با هدف جلوگیری از تولید آمارهای چندگانه
۲) تصویب قوانین و مقررات تضمین کنندهی جریان یک‌طرفه ریزداده‌های اداری مورد نیاز نظام جامع ثبت‌های آماری ایران به مرکز آمار ایران
۳) اصــلاح تشــکیلات و وظایف ارکان نظام آماری، تقویت و توســعه ظرفیت‌های منابع انســانی در حوزه آمار دســتگاه‌های اجرایی و حضور در عرصه بین‌الملل در جهت افزایش کارایی و اثربخشی آن و استفاده حداکثری از ظرفیت شورای عالی آمار و کمیته‌های آماربخشی در مدرن‌سازی نظام آماری
۴) ایجاد یکپارچگی و تمرکز در توزیع و تخصـیص اعتبارات سـالیانه طرح‌ها و فعالیت‌های آماری کشـور مبتنی بر مصـوبات شورای عالی آمار
۵) کاهش تدریجی آمارگیری‌های سنتی و جایگزینی آن با آمارهای ثبتی مبنا
۶) تأمین، توسعه و استقرار زیرساخت‌های فناوری در راستای مدرن‌سازی نظام آماری و تأکید بر پیادهسازی نظام جامع ثبت‌های آماری ایران
۷) پیاده سازی نظام مدیریت کیفیت و رعایت استانداردهای آماری در پاسخگویی به تقاضاهای آماری
۸) نظام‌مندکردن انتشار و اطلاعرسانی آمارهای رسمی در سطح ملی و بین المللی مطابق مصوبات شورای عالی آمار با استفاده از فناوری‌های نوین و ساماندهی، تهیه و رعایت تقویم انتشاراتی آمارهای رسمی کشور
۹) ساماندهی و گسترش استفاده از ظرفیت دستگاههای اجرایی و رسانه‌های جمعی به ویژه رسانه ملی به منظور ترویج و ارتقای سواد و فرهنگ آماری و افزایش سرمایه اجتماعی
۱۰) گسترش ارائه تحلیل های آماری با هدف ارتقای سواد آماری و اعتماد سازی عمومی
۱۱) ساماندهی و توسعه استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی در انجام فعالیت‌های آماری
۱۲) تقویت مدیریت ارتباط با ذینفعان آمار
۱۳) توسعه کمی و کیفی ظرفیت‌های آموزشی و پژوهشی نظام آماری
۱۴) نظارت، پایش و ارزیابی مستمر نظام آماری کشور در راستای اجرای برنامه ملی آمار
اصلاح قوانین، مقررات و تشکیلات نظام آماری
ماده (۴)- به منظور اصلاح قوانین و مقررات مرتبط با نظام آماری، اصلاح تشکیلات و وظایف ارکان نظام آماری، تقویت و توسعه ظرفیت‌های منابع انسانی درحوزه آمار رسمی:
الف) مرکز آمار ایران مکلف اسـت حداکثر تا پایان آذر ماه ۱۳۹۷ پیش‌نویس لایحه قانون جدید آمار کشـور را پس از بررسی درکمیسیون تخصصی شورای عالی آمار به شورای عالی آمار ارائه نماید تا پس از تایید در شورای عالی، توسط سازمان برنامه و بودجه کشور به هیأت دولت ارسال گردد.
ب) مرکز آمار ایران مکلف است دستورالعمل‌ها، ضوابط، استانداردها و رویه‌های اجرایی متنا سب با قوانین نظام آماری کشور را با همکاری سایر دستگاههای اجرایی حداکثر پس از ۶ ماه از تصویب قانون جدید آمار کشور، به شورای عالی آمار ارائه و پس از تصویب به دستگاههای اجرایی ابلاغ نماید.
ج) مرکز آمار ایران مکلف است حداکثر ۳ ماه پس از تصویب برنامه ملی آمار در شـورای عالی، پیشنهاد ساختار و تشکیلات اداری خود را به سازمان اداری و استخدامی کشور ارائه نماید و سازمان مذکور پس از تصویب ابلاغ نماید.
د) دستگاههای اجرایی مکلفند حداکثر ۶ ماه پس از تصویب برنامه ملی آمار در شورای عالی، ساختار و تشکیلات واحد آمار خود را متناســب با اهداف این برنامه و با همکاری مرکز آمار ایران تهیه و به ســازمان اداری و اســتخدامی کشــور پیشنهاد دهد و سازمان مذکور پس از تصویب ابلاغ نماید.
ه) د ستگاه‌های اجرایی مکلفند در تدوین “سند جامع نیروی انسانی” خود، تقویت واحدهای آمار و جذب و نگهداشت و ترمیم (تقویت) نیروهای متخصــص آمار را در اولویت قرار دهند و سازمان اداری و اسـتخدامی کشور نیز همکاری و تمهیدات لازم برای تحقق این هدف به عمل آورد.
و) دستگاه های اجرایی مکلفند نسبت به برقراری فوق‌العادهای ویژه مشاغل آماری در سقف ۲۵% بند ب ماده ۶۸ قانون خدمات کشوری و قوانین مربوط دیگر اقدام نمایند و فرایند اجرایی آن را با پیشنهاد کمیته آماربخشی دستگاه به انجام برسانند و سازمان اداری و استخدامی کشور نیز همکاری و تمهیدات لازم برای تحقق این هدف به عمل آورد.
ز) مرکز آمار ایران مکلف است با همکاری پژوهشکده آمار و دستگاههای اجرایی حداکثر یک‌سال پس از تصویب برنامه ملی آمار طرح “ساماندهی و توسعه استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی در انجام فعالیت‌های آماری ” را تهیه و به شورای عالی آمار ارائه نماید.
تولید آمار و استقرار نظام آمارهای ثبتی مبنا
ماده (۵)- به منظور استقرار نظام جامع ثبت‌های آماری ایران (ایران استارز) و با هدف تأمین نیازهای پایگاه اطلاعات آماری ایران:
الف) دستگاههای اجرایی مکلفند در اجرای بند ت ماده ۶۷ قانون ۵ ساله ششم توسعه، ارسال ریزداده‌های مورد نیاز و ســایر همکاری‌های لازم را در جهت راه‌اندازی و اتصــال چهار ثبت آماری پایه شــامل: ثبت‌های آماری جمعیت، فعالیت، کسب و کار و املاک و مستغلات مطابق با اعلام نیاز مرکز آمار ایران انجام دهند.
ب) سازمان نقشه‌برداری کشور مکلف است نسبت به تهیه و بهنگام‌سازی حداقل ۵۰ درصد نقشه‌های پارسل شهرهای کشور، تا پایان برنامه اقدام نماید.
ج) شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران مکلف است حداقل ۵۰ درصد باقی مانده از اجرای عملیات پلاک‌کوبی کدپستی و اتصال کدپستی به نقشه‌های پارسل تا پایان برنامه را اجرا نماید.
د) وزارت کشور (سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور) مکلف است تا پایان برنامه نسبت به ساماندهی نام‌های معابر فاقد نام، تولید لایه اطلاعات مرزهای محلات و نصب پلاک‌های آبی (شهری، روستایی) ساختمان‌ها اقدام نماید. لازم است اعتبارات مورد نیاز نصب پلاک ها توسط شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در اعتبارات طرح های عمرانی پیش‌بینی شود.
د) دستگاههای اجرایی مکلفند به منظور استقرار و بهره‌برداری از زیرساخت دادههای مکانی (SDI) وتبادل دادههای مکانی مورد نیاز برنامه‌های توسعه و برنامه ملی آمار با مسئولیت سازمان نقشه‌برداری کشور حداکثر یک سال پس از تصویب این برنامه اقدامات لازم در خصوص ایجاد سامانه‌ها، شبکه‌های دسترسی و سرویس‌های مورد نیاز و بهره‌برداری از سامانه مذکور را عملیاتی نماید.
هـ) اعتبار مورد نیاز دستگاههای اجرایی برای اجرای مفاد این ماده با پیشنهاد دبیرخانه شورای عالی آمار و تایید سازمان برنامه و بودجه کشور در قانون بودجه سنواتی تامین خواهد شد.
و) مرکز آمار ایران مکلف است با هدف ایجاد و اختصاص شناسه یکتا به کسب و کارهای کشور به منظور استقرار نظام جامع ثبت‌های آماری ایران برای یکپارچهسازی تمامی اطلاعات آماری مورد نیاز کشور و به استناد ماده ۶ قانون بهبود محیط کسب و کار و قانون اصلاح مواد ۱ ،۶ و ۷ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی مراحل تصویب “تصویب‌نامه اختصاص شناسه ملی به مجوزها و کسب و کارهای کشور” پیشنهادی شورای عالی آمار، وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را تا ۶ ماه پس از تصویب این برنامه پیگیری نماید.
ز) در اجرای مفاد این ماده، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف است بستر لازم را به منظور امکان انتقال امن داده‌ها مطابق با نیاز مرکزآمار ایران، بر بستر شبکه ملی اطلاعات حداکثر تا پایان نیمه اول سال ۱۳۹۸ فراهم نماید.
ح) مرکز آمار ایران مکلف است، “برنامه بهنگام سازی چارچوب‌های آمارگیری های کشور” را حداکثر یک سال پس از تصویب این برنامه تهیه و به تصویب شورای عالی آمار برساند.
تبصــره : تمام دسـتگاه‌های اجرایی مکلفند داده‌ها، ریزداده‌ها و اطلاعات هویتی کارگاه‌های خود را در اختیار مرکز آمار ایران قرار دهند.
محاسبات ملی و شاخص های کلان
ماده (۶)- به‌منظور مقایسه‌پذیری و جمع‌پذیری اطلاعات آماری و ایجاد یکپارچگی در تولید، توسعه و ارتقای کیفیت آمارهای رسمی:
الف) مرکز آمار ایران با همکاری دستگاههای اجرایی مکلف است حداکثر یک سال پس از تصویب این برنامه “فهرست آمارهای رسمی ایران” و “آیین‌نامه کیفیت آمارهای رسمی ایران” را تهیه و پس از تصویب شورای عالی آمار ابلاغ کند و بر اساس آن فرایند تولید همه آمارهای رسمی کشور را مورد بررسی و ارزیابی کیفی قرار دهد و در صورت تایید، به هر یک از آنها “نشان کیفیت آمارهای رسمی ایران” را اعطا کند. ممیزی دورهای کیفیت آمارهای رسمی ایران بر ا ساس “آیین‌نامه کیفیت آمارهای رسمی ایران” صورت خواهد گرفت.
ب) دستگاههای اجرایی، موسسات، شرکت‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی مکلفاند آمار و اطلاعات مورد نیاز تهیه حساب‌های ملی و منطقه‌ای، شاخص‌های قیمت، شاخص‌های برنامه‌های توسعه و سیاست‌های کلان، سالنامه‌ها و سایر نشریات ادواری آماری را در بازه‌های زمانی مورد نظر در اختیار دستگاه اجرایی مسئول تهیه آمار رسمی موضوع بند الف قرار دهند.
ج) مرکز آمار ایران مکلف اسـت با همکاری دسـتگاه‌های اجرایی شاخص‌های آماری مورد نیاز برای تهیه و رصد برنامه‌های توسعه و سیاست‌های کلان کشور را شناسایی، تهیه و در قالب سامانه نیازسنجی و شناسنامه شاخص‌های آماری منتشر نماید.
د) دسـتگاه‌های اجرایی مکلفاند تهیه حساب‌های اقماری مرتبط با حوزه خود را از محل منابع اعتباری در اختیار، با هدایت و نظارت مرکز آمار ایران تهیه نمایند.
ه) وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف است با استفاده از روش‌ها و فناوری‌های نوین، زیرساخت‌های لازم برای دسترسی به داده‌ها و ریزداده‌ها و اطلاعات آماری مورد نیاز دستگاه اجرایی مسئول تهیه آمار ر سمی موضوع بند الف قرار دهد.
و) مرکز آمار ایران مکلف است با همکاری دستگاههای اجرایی طی سال‌های برنامه زمینه یکپارچهسازی سالنامه‌های آماری کل کشور، دستگاههای اجرایی و استان‌ها را فراهم نماید.
تبصره ۱: مرکز آمار ایران مکلف است استانداردهای لازم برای تهیه و انتشار سالنامه آماری دستگاههای اجرایی را تهیه و پس از تصویب شورای عالی آمار به منظور اجرا به دستگاههای اجرایی ابلاغ نماید.
تبصره ۲: دستگاههای اجرایی مکلفاند استانداردهای ابلاغی مرکز آمار ایران را در تهیه سالنامه‌های آماری خود رعایت نمایند.
تبصره ۳: مرکز آمار ایران مکلف است تا پایان برنامه نسبت به تهیه سامانه یکپارچه سالنامه آماری اقدام نماید.
فناوری اطلاعات
ماده (۷)- به‌منظور تأمین، توسعه و استقرار زیر ساخت‌های فناوری در راستای مدرن سازی نظام آماری:
الف) دستگاههای اجرایی مکلفند در سقف اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای، هزینه‌ای و ردیف‌های متفرقه سنواتی مربوط به خود، فعالیت‌ها و طرح‌های آماری دستگاه را با تاکید بر ایجاد یا توسعه سامانه‌های اطلاعاتی پو شش‌دهنده وظایف جاری و اداری با اولویت تأمین ریزداده‌های مورد نیاز نظام جامع ثبت‌های آماری ایران (ایران استارز) را در موافقت‌نامه‌های متبادله منظور و گزارش پیشرفت این فعالیت‌ها را هر شش‌ماه یک بار به دبیرخانه شورای عالی آمار ارائه نمایند.
ب) مرکز آمار ایران و سایر دستگاههای اجرایی مکلفند است در طول اجرای برنامه ملی آمار، به‌منظور حصول اطمینان از حفظ امنیت اطلاعات و پایدار نگهداشتن زیرساخت‌های حیاتی مرتبط با آن، مستمراً نسبت به ارتقا، توسعه و نگهداری زیرســاخت‌های ســخت‌افزاری و مرکز داده، زیرساخت‌های ارتباطی و امنیتی و نیز زیرساخت‌های نرم‌افزاری مرتبط با فعالیت‌های آماری خود منطبق با استانداردهای ابلاغی از مراجع ذیربط اقدام نماید.
ج) مرکز آمار ایران مکلف است ذخایر اطلاعاتی موجود خود را طی سه سال اول برنامه و به‌تدریج به‌صورت رقومی تبدیل و با رعایت قوانین و مقررات مربوطه در دسترس کاربران در سطوح مختلف قرار دهد. به‌منظور توسعه تعامل با تولیدکنندگان آمارهای رسـمی بر بستر شبکه ملی اطلاعات، مرکز آمار ایران می‌تواند از طریق مبادله تفاهم‌نامه همکاری با دستگاههای اجرایی اقدام نماید.
د) مرکز آمار ایران مکلف است طی سال‌های برنامه، در اجرای ماده ۶۷ قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر الکترونیکی کردن خدمات دولت، از طریق پنجره واحد درگاه ملی آمار خدمات خود را در راستای ارتقای دولت الکترونیک (از جمله پایگاه اطلاعات آماری ایران و دولت همراه) ارائه نموده و نسبت به توسعه و نگهداری آنها اقدام نماید.
ه) دستگاههای اجرایی مکلفند طی سال‌های برنامه، در اجرای ماده ۶۷ قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر الکترونیکی کردن خدمات دولت در راستای ارتقای دولت الکترونیک نسبت به توسعه و نگهداری خدمات خود اقدام نمایند.
پژوهش و آموزش آمار
ماده (۸)- به منظور یکپارچهسازی نظام برنامه ریزی و سیاست‌گذاری فعالیت‌ها و ظرفیت های آموزشی و پژوهشی نظام آماری و تأمین نیازهای تحلیلی و پژوهشی تصـمیم‌گیران و ذینفعان و گسترش تحلیلهای کاربردی:
الف) دستگاههای اجرایی کشور بخشی از اعتبارات پژوهشی و نیز سهمی از یک درصد اعتبارات هزینه‌ای موضوع بند ب ماده ۶۴ قانون برنامه ششم را به فعالیت‌های پژوهشی نظام آماری خود اختصاص داده و گزارش عملکرد خود را به دبیرخانه شورای عالی آمار ارائه نمایند.
ب) به منظور هدایت و راهبری فعالیت‌ها و طرح‌های آموزشی و پژوهشی حوزه آمارهای رسمی ، “شورای راهبری آموزش و پژوهش نظام آماری” به ریاست مرکز آمار ایران و عضویت نمایندگان دسـتگاه‌های عضو شورای عالی، انجمن آمار و سایر دستگاههای اجرایی حسب تشخیص مرکز آمار ایران تشکیل شود.
تبصره- دبیرخانه شورای آموزش و پژوهش نظام آماری در پژوهشکده آمار مستقر است.
ج) مرکز آمار ایران مکلف است تا سه ماه پس از ابلاغ برنامه ملی آمار، پیش‌نویس دستورالعمل اجرایی شورای راهبری آموزش و پژوهش نظام آماری را تهیه و برای تصویب به شورای عالی آمار ارایه نماید.
د) برنامه‌های جامع پژوهش و آموزش‌های تخصصی آمار رسمی که به تصویب شورای راهبری آموزش و پژوهش نظام آماری می‌رسد برای تمامی دستگاههای اجرایی لازم الاجراست.
ه) پژوهشـکده آمار متناسـب با اهداف و مأموریت‌های نظام آماری، تا شـش ماه پس از ابلاغ برنامه ملی آمار، پیشـنهاد اصلاح ساختار و تشکیلات خود را پس از تایید هیئت امنای پژوهشکده برای تصویب، ابلاغ و اجرا پیگیری نماید.
و) پژوهشکده آمار مکلف است نسبت به ایجاد سامانه اطلاعرسانی نتایج و مستندات طرح های پژوهشی آمارهای رسمی اقدام و دستگاههای اجرایی مکلفند حداکثر یک ماه پس از پایان طرح پژوهشی حوزه آمار رسمی نسبت به ارسال مستندات طرح برای بارگذاری در سامانه اقدام نمایند.
ز) پژوهشکده آمار مکلف است حسب در خواست و تامین اعتبارات توسط دستگاههای اجرایی نسبت به “پیش‌بینی‌های آمارهای رسمی” از شاخص‌های کلان اقتصادی- اجتماعی (تورم، رشد اقتصادی، نرخ بیکاری، مخارج مصرفی خانوار و جمعیت و …) با همکاری دستگاههای اجرایی و در صورت نیاز مراکز علمی و پژوهشی اقدام نماید.
ح) پژوهشکده آمار مکلف است نسبت به ایجاد “سامانه اطلاعرسانی نتایج و مستندات طرح‌های پژوهشی آمارهای رسمی” اقدام و دستگاههای اجرایی مکلفند حداکثر یک ماه پس از پایان هرطرح پژوهشی حوزه آمار رسمی نسبت به بارگذاری در سامانه اقدام نمایند.
نظارت و مدیریت کیفیت آمار
ماده(۹)- به منظور پیاده سازی نظام مدیریت کیفیت و رعایت استانداردهای آماری و نظارت، پایش و ارزیابی مستمر نظام آماری کشور در راستای اجرای برنامه ملی توسعه آمار کشور:
الف) مرکز آمار ایران مکلف اسـت حداکثر ۳ ماه پس از تصویب برنامه، چارچوب کلی مدیریت کیفیت آمارهای رسمی نظام آماری را تهیه و به دستگاههای اجرایی تولید کننده آمارهای رسمی ابلاغ نماید.
ب) دستگاههای اجرایی مکلفند طی سال‌های برنامه با همکاری و نظارت مرکز آمار ایران نسبت به تدوین و استقرار نظام مدیریت کیفیت آمارهای رسمی دستگاه خود در راستای چارچوب ابلاغ شده توسط مرکز آمار ایران اقدام نمایند.
ج) مرکز آمار ایران موظف است، در قالب روش‌های اجرایی مدون اعلام شده با دستگاه های اجرایی نسبت به پایش و ارزیابی عملکرد دستگاه‌ها در اجرای نظام مدیریت کیفیت آمارهای رسمی هر دستگاه اقدام نماید.
د) دبیرخانه شورای عالی آمار موظف است به منظور رصد و ارزیابی پیشرفت برنامه‌های اجرایی برنامه ملی آمار حداکثر شش‌ماه پس از تصویب برنامه ملی آمار، سامانه رصد و ارزیابی پیشرفت برنامه ملی آمار را راه‌اندازی نماید و گزارش شش‌ماهه عملکرد دستگاههای اجرایی و کمیته‌های آمار بخشی را به شورای عالی آمار ارائه نماید.
بیشتر ببینید:
- چارچوب مدیریت کیفیت آمارهای رسمی نظام آماری ایران
- آيين نامه نشان كيفيت آمارهای رسمی كشور
- آیین‌نامه اجرایی صدور گواهینامه اهتمام به کیفیت آمارهای رسمی نظام آماری ایران
ترویج و اشاعه اعتماد عمومی به آمار و گسترش ارائه آمارهای ملی و بین الملل
ماده(۱۰)- به منظور گسترش استفاده از ظرفیت دستگاههای اجرایی و رسانه‌های جمعی به ویژه رسانه ملی در ترویج و ارتقای سواد و فرهنگ آماری و افزایش سرمایه اجتماعی:
الف) دستگاههای اجرایی مکلفند با استفاده از انواع شیوه‌های اطلاعرسانی، نسبت به اطلاعرسانی جامع و مؤثر آمارهای رسـمی مربوط به خود و ارائه تحلیلهای تبیینی آنها با رویکرد افزایش سـواد و فرهنگ آماری و جلب اعتماد عمومی، اقدام نمایند.
ب) صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مکلف است با استفاده از ظرفیت های موجود خود و با همکاری مرکزآمار ایران نسبت به تهیه و تولید اثر بخش برنامه های جذاب و جریان ساز، با رویکرد افزایش سواد و فرهنگ آماری و جلب اعتماد عمومی و ارتقای سرمایه اجتماعی اقدام و گزارش فعالیت‌های خود را هر شش ماه یک بار به دبیرخانه شورای عالی آمار ارائه نماید.
ج) کمیته‌های آمار بخشی به ویژه در وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ار شاد اسلامی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت کشور، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و نیز سازمان تبلیغات اسلامی و دیگر دستگاههای اجرایی مکلفند با هماهنگی و همکاری مرکز آمار ایران در حوزه‌های تخصصی خود برنامه‌های افزایش سواد و فرهنگ آماری و جلب اعتماد عمومی و ارتقای سرمایه اجتماعی را ارائه و اجرا نمایند و گزارش فعالیت‌های خود را هر شش ماه یک بار به دبیرخانه شورای عالی آمار ارائه دهند.
اعتبارات
ماده (۱۱)- به منظور ایجاد یکپارچگی و تمرکز در توزیع و تخصیص اعتبارات سالیانه طرح‌ها و فعالیت‌های آماری کشور سازمان برنامه و بودجه کشور مکلف است نسبت به تقویت و ترمیم اعتبارات ردیف متفرقه ساماندهی آمارهای ثبتی دستگاههای اجرایی به شماره طبقه‌بندی ۵۱-۵۵۰۰۰۰ به میزان ۳۰۰ میلیارد ریال اعتبارات هزینه‌ای و ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبارات تملک در لایحه قانون بودجه سال ۱۳۹۸ منظور نموده و برای سال‌های بعدی برنامه به قیمت ثابت سال ۱۳۹۸ تعدیل نماید. اعتبارات این ردیف به پیشنهاد دبیرخانه شورای عالی آمار و تأیید سازمان برنامه و بودجه کشور اختصاص یافته و سازمان برنامه و بودجه کشور بر اساس گزارش‌های دبیرخانه شورای عالی آمار نسبت به تخصیص اعتبارات به دستگاههای مربوط اقدام نماید.
سایر
ماده (۱۲)- مدارک پیوست این برنامه به عنوان “اسناد پشتیبان تدوین برنامه ملی آمار ” محسوب میشود و ضروری است دستگاههای اجرایی با اولویت ویژه آنها را در برنامه‌های سالانه خود منظور و گزارش پیشرفت فعالیت‌ها و طرح‌های آماری خود را در مقاطع شش ماهه به دبیرخانه شورای عالی آمار ارائه نمایند.