مقایسه مالیات بر درآمد حقوق لایحه بودجه ۹۷ و ۹۸ (به همراه فایل اکسل)
بررسی و مقایسه مالیات بر درآمد حقوق لایحه بودجه سال ۹۷ و ۹۸ (به همراه فایل اکسل محاسبه مالیات حقوق کارکنان دولتی و غیر دولتی در سال ۹۸)
مقدمه
همواره انتخاب و اعمال سیاست های درست مالیاتی بر انتظارات جامعه از نظر رفاه و آسایش، اجرای زیربناهای عمرانی و اقتصادی تاثیر گذار بوده و مورد توجه دولت ها قرار می گیرد. بدون شک جهش قیمت ارز و تاثیر غیر قابل انکار آن بر بالا رفتن نرخ تورم، واقعیت تلخ روزگار ماست. کمترین نتیجه این پدیده، کوچک شدن سفره مردم، علی الخصوص جامعه حقوق بگیر کشورمان است. با این وجود انتظار می‌رود در سال آینده نیز شاهد افزایش هزینه‌های تامین نیازهای اولیه زندگی شهروندان باشیم.
دولت از مهرماه سال ۱۳۸۷ با هدف عدم تحمیل بار مالیاتی بر تولید کنندگان، سیستم مالیات بر ارزش افزوده را به اجرا گذاشته است. این نوع مالیات به بیشتر خدمات دریافتی و کالاهای خریداری شده توسط مصرف کنندگان با هر سطح درآمد تعلق می گیرد.
به گواه اکثر کارشناسان، خط فقر برای یک خانواده چهار نفره ایرانی، رقمی بین 4 تا 5 میلیون تومان در ماه است. این در حالی است که سقف معافیت مالیاتی موضوع ماده (84) قانون مالیات‌های مستقیم در سال 1398 ماهیانه مبلغ ۲ میلیون و ۷۵۰ هزارتومان تعیین گردیده است. با وجود افزایش ۲۰ درصدی سقف معافیت مالیاتی در سال آینده، به نظر می رسد این رقم تناسبی با خط فقر نداشته باشد.
رویکرد اعمال مالیات حقوق و دستمزد
تا سال ۹۶ تعداد پلکان مالیات حقوق کارکنان بخش عمومی و خصوصی به ۲ پله محدود می شد، اما در سال ۹۷ تعداد پلکان این نوع مالیات به ۴ پله افزایش پیدا کرد. در لایحه بودجه سال آتی رویکرد ۵ پله ای اتخاذ شده است که این موضوع می تواند به افزایش اثر بازتوزیعی و عدالت مالیاتی بیانجامد.
همان گونه که اشاره شد، سقف معافیت مالیاتی در سال آینده مبلغ 2 میلیون و 750 هزار تومان می باشد. مطابق با تبصره 6 ماده واحده بودجه سال 98 کل کشور، مازاد بر مبلغ مذكور تا يك و نيم برابر آن مشمول ماليات سالانه ده درصد (10%) و نسبت به مازاد يك و نيم برابر تا دو و نيم برابر آن مشمول ماليات سالانه پانزده درصد (15%) و نسبت به مازاد دو و نيم برابر تا چهار برابر آن مشمول ماليات سالانه بيست درصد (20%) و نسبت به مازاد چهار برابر تا شش برابر مشمول ماليات بيست و پنج‌درصد (25%) و نسبت به مازاد شش برابر سي و پنج درصد (35%) مي باشد.
بحث و بررسی
برای درک بهتر موضوع، در اینجا یک نمونه از حقوق دریافتی ارائه شده است. مطابق با این نمونه، درآمد مشمول مالیاتی 9 میلیون و 200 هزار تومان در نظر گرفته شده است. به کمک فایل اکسل طراحی شده، مالیات قابل پرداخت در سال های 97 و 98 را محاسبه نموده و با هم مقایسه می کنیم.
دانلود فایل اکسل مربوط
در تصویر زیر، می توان نحوه محاسبه مالیات پرداختی برای رقم مورد اشاره، و همچنین جدول محاسبه مالیات بر درآمد سال¬های 97 و 98 را مشاهده نمود.
همانگونه که در جداول بالا مشاهده می گردد، در سال آتی علی رغم افزایش سقف معافیت مالیاتی و همچنین بالا رفتن تعداد پایه های مالیاتی، رقم مالیات پرداختی تفاوت معناداری با سال قبل از آن خواهد داشت که علت اصلی این موضوع، کم کردن ارتفاع پایه ابتدایی مالیاتی در سال ۹۸ (از ۳ برابر به 1.5 برابر مازاد معافیت) است به گونه ای که در سال ۹۷ رقم مشمول مالیات در اولین پایه مالیاتی ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان بود در حالی که در لایحه بودجه سال ۹۸ این رقم تنها ۴ میلیون و ۱۲۵ هزار تومان می باشد.
در نمودار زیر، مالیات بر درآمد حقوق سالهای 97 و 98 در بازه حقوقی ۲ تا ۹ میلیون تومان با هم مقایسه شده است که در آن محور افقی میزان درآمد مشمول مالیات (میلیون ریال) و محور عمودی میزان مالیات متعلقه (میلیون ریال) را نشان می دهد.
در نگاه اول دیده می شود که در سال آینده کارکنانی که درآمد مشمول مالیات پایین تری دارند به نسبت سال ۹۷ مالیات کمتری نیز پرداخت خواهند کرد. به این معنی که در لایحه بودجه سال ۹۸ بر کاهش بار مالیاتی کارکنان کم درآمد تاکید شده است.
افزایش شیب مالیات پرداختی سال 98 و همچنین تغییر آهنگ در محل تلاقی دو منحنی در نمودار بالا نشان دهنده آن است که افزایش پرداخت مالیات حقوق در سال ۹۸ برای کارکنانی خواهد بود که مبالغ دریافتی مشمول مالیات آنان بیش از ۷ میلیون و ۷۷۵ هزار تومان در ماه است و این قبیل از کارکنان با افزایش درآمد، باید مالیات را با نرخ بالاتر از سال قبل پرداخت نمایند.
در ادامه، مالیات متعلقه به درآمدهای بالاتر از ۱۳ میلیون تومان در ماه را مورد بررسی قرار داده و نمودار آن را رسم می کنیم.
مشاهده می شود که دو محور مالیاتی سال ۹۷ و ۹۸ در نقطه درآمدی ۱۶ میلیون و ۶۲۵ هزار تومان و مالیات ۲ میلیون و ۶۳۸۷۵۰ تومان با هم برخورد می کنند. از این موضوع استنباط می شود که در سال آینده کارکنانی که درآمدهای بالاتر از رقم مورد اشاره، را دارند، به نسبت سال ۹۷ مالیات کمتری پرداخت خواهند کرد.
نتایج حاصل از جداول و نمودارهای بالا حاکی از آن است که در سال ۱۳۹۸ با وجود این که فشار مالیاتی وارد شده بر کارمندانی که دریافتی کمتری دارند کاسته شده است، اما در کمال تعجب مدیران و مقامات موضوع ماده ۷۱ قانون مدیریت خدمات کشوری از جمله روسای قوا، هیات وزیران، نمایندگان مجلس، استانداران و همترازان ایشان که از درآمدهای بالاتری برخوردارند به نسبت سال ۹۷ مالیات کمتری پرداخت خواهند کرد به طوری مدیران میانی باید جور آنان را کشیده و مالیات بیشتری بپردازند که این موضوع با اهداف طرح پلکانی نمودن مالیات حقوق در بودجه سال ۹۸ که جایگزین طرح افزایش پلکانی حقوق و مزایاست منافات دارد.
یادآور می شود به استناد بند الف ماده 37 لایحه اصلاح و دايمی نمودن قانون مدیریت خدمات کشوری (در حال تصویب در مجلس شورای اسلامی) افزایش ۵۰ درصدی امتیاز شغلی (حقوق) مقامات مذکور پیشنهاد شده است.
راهکار
با بررسی و مطالعه بیشتر پایه های مالیاتی حقوق سال ۹۸، به نتایج جالب توجهی دست یافتیم. در صورتی که نخواهیم تغییری در سقف معافیت، نرخ و تعداد پایه های مالیاتی بدهیم، کافیست با تغییر در ارتفاع پله های سوم، چهارم و پنجم تا حدودی به اهداف پلکانی کردن مالیات ۹۸ نزدیک شویم. میزان تغییرات مورد نظر را در جدول زیر مشاهده می کنید.
حال با توجه به تغییرات جدول فوق نمودار مقایسه مالیات حقوق ۹۷ و ۹۸ را مطابق با جدول پیشنهادی رسم می کنیم.
جمع‌بندی
به عقیده نگارنده در صورت تایید تغییرات مورد نظر در لایحه بودجه سال ۹۸ تنها تا حدودی به گسترش عدالت مالیاتی نزدیک می شویم، با این وجود به امید دیدن روزی که مردم عزیز کشورمان اثر بازتوزیع مالیات پرداختی را در زندگی روزمره خود احساس کنند، خواهیم بود.
صیاح الدین شهدی
کارشناس کارگزینی سازمان هواشناسی کشور
کارشناس ارشد مدیریت دولتی (تشکیلات و روشها)
