در خصوص تبدیل وضعیت استخدامی ایثارگران از قراردادی به رسمی
رأی وحدت رویه در خصوص تبدیل وضعیت استخدامی ایثارگران از قراردادی به رسمی به استناد بند (ذ) ماده (87) قانون برنامه ششم توسعه (دادنامه شماره 669 مورخ 11/4/1398 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)
شماره دادنامه: 669
تاریخ دادنامه: 11؍4؍1398
شماره پرونده: 98؍1138
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام کننده تعارض: آقای غلامرضا مولابیگی (معاون نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری)
موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار: آقای غلامرضا مولابیگی (معاون نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری)به موجب گزارش شماره 2؍12147؍260-29؍11؍1397 اعلام کرده است که:
حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای بهرامی «زیدعزه»
رئیس محترم دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً در خصوص تعارض آراء صادره از شعب دیوان موضوع تبدیل وضعیت استخدامی از قراردادی به رسمی قطعی به استناد بند (ذ) ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه به استحضار می رساند: نظر به اینکه در خصوص موضوع، برخی شعب دیوان با این استدلال که بند (ذ) ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه مشروط به تأمین نیرو از محل مجوزهای مربوط و نیز سهمیه های استخدامی و پستهای بدون تصدی متعاقب معرفی از بنیاد شهید می باشد و حکم بند مذکور صرفاً ناظر به استخدام ابتدایی ایثارگران با رعایت شرایط قانونی بوده و تبدیل وضعیت استخدامی از آن استنباط نمی گردد، حکم به رد شکایت صادر نموده اند، لکن برخی شعب دیوان به استناد تبصره 1 بند (ذ) ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر تبدیل وضعیت استخدامی مشمولین ماده 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران حکم به ورود شکایت و الزم به تبدیل وضعیت از قراردادی به رسمی قطعی صادر کرده اند، لذا با توجه به استنباط های مختلف شعب دیوان در این خصوص، موضوع از مصادیق تعارض آراء به نظر می رسد و وفق ماده 89 قانون دیوان قابل طرح در هیأت عمومی دیوان می باشد. مع الوصف مراتب جهت هرگونه دستور به حضور ایفاد می گردد.
گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه 35 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 9709980900200289 با موضوع دادخواست آقای عظیم غفاری پور به طرفیت دانشگاه علوم پزشکی ایلام- سازمان امور اداری و استخدامی کشور و به خواسته تبدیل وضعیت استخدامی از قراردادی به رسمی موضوع بند ذ ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه به موجب دادنامه شماره 9709970900200877-20؍4؍1397 به شرح زیر رأی صادر کرده است:
نظر به ماده 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران و ماده 87 قانون ششم برنامه توسعه در جهت لزوم تبدیل وضعیت استخدامی قانون ششم برنامه توسعه در جهت لزوم تبدیل وضعیت استخدامی اشخاص تحت شمول و توجهاً به احراز وضعیت استخدامی شاکی در پرتو قانون فوق الاشعار فلذا مستفاد از ماده 10 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت وی صادر و اعلام می گردد. این رای ظرف بیست روز از ابلاغ قابل تجدیدنظر در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.
در اثر تجدیدنظر خواهی از رأی مذکور شعبه 27 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 9709970956002954-27؍9؍1397 با استدلال زیر رأی مذکور را نقض می کند.
حکم مقرر در بند ذ ماده 87 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تکلیف دستگاه های اجرایی به استخدام رسمی ایثارگران در مشاغل حاکمیتی و نیز پیمانی در مشاغل غیر حاکمیتی مشروط به تأمین نیرو از محل مجوزهای مربوط و نیز سهمیه های استخدامی و پست های بدون متصدی بوده و از این حکم استخدام ایثارگران بدون رعایت مقررات ذکر شده استنباط نمی گردد و رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره 917 مورخ 28؍11؍1392 نیز مفید همین معناست و در این پرونده چون از ناحیه تجدیدنظر خوانده مدرکی دال بر اختصاص سهمیه استخدامی از ناحیه مبادی ذیربط ارائه نشده در نتیجه اعتراض وارد بوده و دادنامه معترض عنه مغایر با موازین قانونی تشخیص لذا مستنداً به ماده 71 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 ضمن نقض آن حکم برد [به رد] شکایت تجدیدنظر خوانده صادر و اعلام می شود. این رأی قطعی است.
ب: شعبه 30 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده های شماره 9609980902302150 و 9609980902302202 با موضوع دادخواست آقای میرزا آقا خناری و خانم زینب موحدی فر به طرفیت سازمان اداری و استخدامی کشور و به خواسته تقاضای تبدیل وضعیت از قراردادی به رسمی به موجب دادنامه های شماره 9709970902301366-17؍5؍1397 و 9709970902301467-22؍5؍1397 به شرح زیر رأی صادر کرده است:
در خصوص شکایت شاکی فوق الذکر به طرفیت خواندگان فوق الذکر به خواسته فوق الاشعار این شعبه با بررسی محتویات پرونده، ملاحظه شکایت شاکی و دلائل مستندات ارائه شده از ناحیه ایشان، ملاحظه لایحه دفاعیه خوانده ردیف دوم و عدم پاسخ از ناحیه خوانده ردیف اول نظربه تبصره 2 قانون اصلاح بند (و) ماده 44 قانون برنامه پنجم توسعه و تبصره 1 بند (ذ) ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه خواسته شاکی وفق قوانین و مقررات بوده و خواندگان می بایست در اسرع وقت نسبت به اجرای آن اقدام نمایند بنابراین شکایت شاکی را موجه تشخیص و مستندا ًبه مواد 10 و 11 و 65 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت شاکی صادر و اعلام می نمایـد. رأی صـادره ظرف مهلت بیست روز قـابل اعتـراض در محـاکم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.
در اثر تجدیدنظر خواهی از رأی مذکور شعبه 27 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 9709970956003140-19؍10؍1397 با استدلال زیر رأی مذکور را نقض می کند:
حکم مقرر در بند واو ماده 44 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 1389 و قانون اصلاح بند مذکور و ماده 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران و نیز ماده 6 آیین نامه ساماندهی اشتغال فرزندان شاهد و جانبازان بیست و پنج درصد و بالاتر مصوب 26؍12؍1388 هیأت وزیران و بند ذ ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر تکلیف دستگاههای اجرایی به استخدام رسمی این افراد در مشاغل حاکمیتی و پیمانی در مشاغل غیر حاکمیتی مشروط به تأمین نیرو از محل مجوزهای مربوط و نیز سهمیه های استخدامی و پست های بدون متصدی متعاقب معرفی از طرف بنیاد شهید می باشد از طرفی حکم بند ذ ماده مرقوم صرفاً ناظر بر استخدام ابتدایی ایثارگران با رعایت شروط قانونی بوده و تبدیل وضعیت به کیفیت موصوفه از آن استنباط نمی گردد علیهذا در این پرونده به لحاظ عدم اختصاص سهمیه استخدامی از ناحیه مبادی ذیربط اعتراض وارد می باشد و دادنامه مرقوم مغایر با موازین قانونی صادر شده است لذا مستنداً به ماده 71 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 ضمن نقض آن حکم به رد شکایت تجدیدنظر خوانده صادر می شود. رأی صادره قطعی است.
ج: شعبه 39 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 9509980957600596 با موضوع دادخواست آقای روح اله کریمی به طرفیت شهرداری ایلام و به خواسته الزام شهرداری به تبدیل وضعیت استخدامی از قراردادی به رسمی به موجب دادنامه شماره 9609970957600598-21؍8؍1396 به شرح زیر رأی صادر کرده است:
در خصوص شکایت شاکی این شعبه با بررسی محتویات پرونده، ملاحظه شکایت شاکی و دلائل و مستندات ارائه شده از ناحیه ایشان، ملاحظه لایحه دفاعیه خوانده با عنایت به اینکه به موجب تبصره 3 ماده واحده قانون اصلاح بند (و) ماده 44 قانون برنامه پنج ساله توسعه جمهوری اسلامی ایران مقرر گردیده است فرزندان شاهد و آزاده از شرط جنسیت برای استفاده از سهمیه استخدامی معاف و دستگاههای مشمول این قانون موظفند بدون الزام به رعایت شرط سنی و تحصیلی معدل و آزمون برای متقاضی اعم از مرد و زن با احراز شرایط عمومی گزینش با هماهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران و از ابتدا آنان را به صورت رسمی قطعی استخدام نمایند به موجب قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مصوب 2؍10؍1391 مشمول شاکی به عنوان برادر شهید نیز می شود که مرجع طرف شکایت به موجب لایحه دفاعیه مثبوته در شعبه اعلام داشته است که تبدیل وضعیت ایثارگران خانواده شهدا نیاز بـه سهمیه استخدامـی می باشد کـه آن مـرجع (خوانده) در اختیار ندارد نظر به اینکه سهمیه استخدامی ناظر بـه استخدام عادی می باشد و حسب تبصـره 2 مـاده فـوق الذکر دستگاه متبوع مکلف به استخدام رسمی شاکی می باشد. علی هذا شکایت شاکی را موجه تشخیص و مستنداً به مواد 10 و 11 و 65 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت شاکی صادر و اعلام می نماید. رأی صادره ظرف مدت بیست روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدید نظر دیوان عدالت اداری می باشد.
در اثر تجدیدنظر خواهی از رأی مذکور شعبه 29 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 9709970959900377-5؍2؍1397 با استدلال زیر رأی مذکور را نقض می کند:
در خصـوص تجدیـدنظرخـواهی شهرداری ایـلام از دادنامـه شمـاره 598-21؍8؍1396 صـادره از شعبـه 29 تجدیدنظر. با عنایت به محتویات پرونده و نظربه اینکه براساس مقررات و قوانین موضوعه از جمله ماده 44 قانون مدیریت خدمات کشوری به کارگیری افراد در دستگاه های اجرایی منوط به شرکت در آزمونهای عمومی و قبولی از امتحان می باشد و ایضاً جذب ایثارگران واجد شرایط منوط به صدور مجوز در حد سهمیه مربوطه و ایضاً شرکت در آزمونهای عمومی می باشد و همچنین تبدیل وضعیت استخدامی براساس ماده 14 آیین نامه استخدامی شهرداریها منوط به شرایط متعددی از جمله موافقت و تصویب شورا بوده که نامبرده فاقد چنین مصوبه ای می باشد علیهذا تجدیدنظرخواهی وارد تشخیص و مستنداً به ماده 71 از قانون دیوان عدالت اداری ضمن نقض دادنامه معترض عنه حکم به رد شکایت بدوی صادر می شود. این رای قطعی است.
د: شعبه 36 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده های شماره 9609980957001549، 9709980957000564 و 9709980957000526 با موضوع دادخواست آقایان محمدحسن الهیاری، علی نیساری و سهیل بخشایی به طرفیت سازمان اداری و استخدامی کشور و به خواسته تبدیل وضعیت از قراردادی به رسمی به موجب دادنامه های شماره 9709970957000237-23؍2؍1397، 9709970957001292-28؍5؍1397 و 9709970957000934-24؍4؍1397 به شرح زیر رأی صادر کرده است:
با توجه به مجموع محتویات و اوراق پرونده نظر به اینکه مطابق و تبصره بند ز ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه دستگاه اجرایی می بایستی وضعیت استخدامی مشمولان این ماده را حداکثر پس از 3 ماه رسمی قطعی نموده و شاکی نیز از مشمولان ماده فوق الذکر بوده علیهذا بنا به مراتب فوق ضمن پذیرش شکایت شاکی حکم به ورود و الزام ادارات خوانده به اجابت خواسته مشارالیه را صادر و اعلام می نماید. رأی صادره ظرف 20 روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.
رأی مذکور به موجب آراء شماره 9709970955803105-21؍8؍1397، 9709970956302576-22؍7؍1397 و 9709970956302507-17؍7؍1397 شعبه 36 و 28 تجدیدنظردیوان عدالت اداری تأیید شده است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 11؍4؍1398 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
الف: تعارض در آراء محرز است.
ب:
اولاً: با توجه به اینکه بند (ذ) ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 14؍12؍1395 عبارت «اعم از رسمی، پیمانی، قراردادی، شرکتی» را بعد از عبارت «تأمین نیروهای مورد نیاز خود را» به ماده 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مصوب 2؍10؍1391 اضافه کرده است لذا تفسیر و اجراء آن باید با توجه به قیود و شرایط ماده مذکور صورت پذیرد. مخاطب ماده 21 به موجب صدر این ماده کلیه دستگاه های موضوع ماده 2 قانون مذکور اعم از دستگاه های اجرایی دولتی و عمومی و … شرکتها و مراکز تولیدی و توزیعی و خدماتی تحت پوشش قانون کار هستند. به موجب این ماده در اعمـال سهمیه اختصاصی ایثـارگران لازم است «وفـق ضوابط و مجوزهای مربوط» اقدام شود. ماده مذکور هم در برگیرنده «استخدام» و هم در برگیرنده «به کارگیری نیرو» در دستگاه ها و شرکتهای مشمول می باشد. بر اساس ضوابط و مقررات استخدامی (از جمله مواد 32 و تبصره های آن 47، 52، 95 و 124 قانون مدیریت خدمات کشوری) به کارگیری نیرو مفهومی عام داشته و شامل کلیه مواردی می شود که دستگاه فردی را مستقیماً جهت انجام وظایف و مأموریتهای خود به خدمت گرفته باشد. لیکن استخدام به موجب مواد 45 و 46 قانون مدیریت خدمات کشوری صرفاً شامل به کارگیری نیرو به صورت پیمانی و رسمی اعم از آزمایشی و قطعی می باشد و لذا به خدمت گرفتن افراد به صورت قراردادی هر چند به کارگیری محسوب می شود، لیکن برای فرد وضعیت استخدامی ایجاد نمی کند.
ثانیاً: با توجه به اینکه در تبصره 1 بند (ذ) ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 14؍12؍1395 مقرر شده: « وضعیت استخدامی مشمولان این ماده حداکثر پس از سه ماه رسمی قطعی می گردد.» این تبصره شامل ایثارگرانی است که مستند به ماده 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران با رعایت سهمیه، ضوابط و مجوزهای مربوط از جمله شرکت در آزمون به استخدام دستگاه درآمده باشند و چنانچه وضعیت استخدامی آنها به صورت پیمانی یا رسمی آزمایشی باشد، ظرف سه ماه به قطعی تبدیل شود، بنابراین این حکم شامل ایثارگرانی که به کارگیری آنها به صورت قراردادی و غیر استخدامی بوده است نمی شود. در این ارتباط در رأی شماره 1849 تا 1851-20؍9؍1397 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری که با لحاظ مفاد ماده 21 (با لحاظ بند ذ ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 14؍12؍1395) صادر شده مقرر شده است، جهت استخدام ایثارگران در دستگاه های اجرایی رعایت مقررات عمومی از جمله (وجود پست سازمانی بلاتصدی) داشتن مجوز و سهمیه استخدامی، شرکت و قبولی در آزمون عمومی و رقابت در سهیمه استخدامی، رعایت مراتب شایستگی و برابری فرصتها با لحاظ برخی معافیتهای مصرح لازم است.
ثالثاً: استناد به تبصره 2 بند (و) ماده 44 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1389 جهت تبدیل وضعیت استخدامی از قراردادی به رسمی قطعی موضوعیت ندارد، زیرا صرف نظر از اینکه اعتبار قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1389 در حال حاضر منقضی شده و به استناد ماده 76 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مصوب 2؍10؍1391 استناد به قوانین برنامه تنها در مدت اعتبار آنها قابلیت استناد دارد، اساساً موضوع تبصره مذکور استخدام رسمی قطعی در چارچوب سهمیه استخدامی ایثارگران می باشد. بدیهی است این امـر مانع بـه کارگیری ایثارگران خـارج از سهمیه استخـدامی به صورت قراردادی در دستگاه های اجرایی نبوده و چنانچه قرار باشد به استناد ماده 21 قانون جامع ایثارگران مصوب 2؍10؍1391 با استفاده از سهمیه ایثارگری به صورت رسمی قطعی استخدام شوند رعایت مقررات مذکور در این ماده الزامی است.
رابعاً: الزام به استخدام نیروهای قراردادی شاغل در دستگاه های دولتی بدون رعایت مقررات و مجوز استخدامی که در ماده 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مصوب 2؍10؍1391 به آن موکول شده است از جمله عدم شرکت در آزمون و عدم رقابت با سایر ایثارگران متقاضی استخدام به منزله نادیده گرفتن حکم ماده قانونی مذکور و بسیاری از اصول و مقررات حاکم بر استخدام دولتی و آراء هیأت عمومی دیوان عدالت اداری است و عملاً موجبات تقلب نسبت به قانون و ایجاد تبعیض استخدامی در بین ایثارگران و زمینه سوء استفاده در دستگاه های اجرایی را فراهم خواهد کرد.
خامساً: با توجه به استدلال مصرح در رأی وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه 92-27؍1؍1398 آراء صادر شده به رد شکایت به شرح مندرج در گردش کار صحیح و موافق مقررات است.
این رأی به استناد بند 2 بند 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.
محمدکاظم بهرامی- رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری