مرخصی زایمان زنان
مرخصی زایمان زنان
آرای صحیح شعب دیوان عدالت اداری
| ردیف | عنوان خواسته | نمونه رأی صحیح |
| ۱ | الزام به افزایش مرخصی زایمان از ۶ ماه به ۹ ماه | واجد شرایط (حکم به ورود) |
| ۲ | الزام به افزایش مرخصی زایمان از ۶ ماه به ۹ ماه | مطالبه مرخصی پس از 9 ماه (حکم به رد) |
| ۳ | الزام به افزایش مرخصی زایمان از ۶ ماه به ۹ ماه | رد مرخصی و ورود حقوق و مزایا (حکم به رد) |
مباحث حقوقی و نکات کاربردی
۱- الزام به افزایشمرخصی زایمان بابت وضع حمل و زایمان به کارگران و کارمندان زن تعلق می‌گیرد. مدت استفاده از این مرخصی ۶ ماه بود، اما بعد از تصویب «قانون تنظیم جمعیت خانواده» در سال ۱۳۹۲ ، مدت آن به ۹ ماه افزایش یافت. در ابتدای امر، تنها برخی از نهادهای دولتی نسبت به اجرای این قانون اقدام نموده و شرکت‌های خصوصی وسازمان تامین اجتماعی تنها با شش ماه مرخصی زایمان موافقت می‌کردند که به مرور زمان وبا صدور آراء متعدد از سوی هیات عمومی دیوان عدالت اداری، همه دستگاه های دولتی و غیر دولتی موظف به اعطاء مرخصی ۹ ماهه شدند و سازمان تامین اجتماعی نیز مکلف گردید، حقوق و فوق‌العاده‌‌های ایام مرخصی زایمان زنان شاغل در بخش‌های غیردولتی را به طور کامل به صورت ۹ ماه پرداخت کند.
۲. مدت مرخصی زایمان: براساس تبصره ۲ ماده واحده قانون اصلاح قوانین جمعیت و خانواده مورخ ۱۳۹۲/۳/۲۰ و مصوبه شماره ۹۲۰۹۱ ت ۴۶۵۲۷ ه مورخ ۱۳۹۲/۴/۱۹ هیات وزیران و رای ايجاد رويه شماره ۶۴ مورخ ۱۳۹۴/۲/۱۹ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، مدت مرخصي زايمان زنان شاغل در بخش هاي دولتي و غيردولتي ۹ ماه تمام با پرداخت حقوق و فوق العاده هاي مربوط است.
۳. اعطاء مرخصی با کارفرما است و نه صندوق بیمه: اعطاء مرخصی به مستخدم بیمه شده، چه در بخش دولتی و چه در بخش غیر دولتی بر عهده کارفرما است و صندوق بازنشستگی دراین زمینه تکلیفی بر عهده ندارد.
۴. مسول پرداخت حقوق در ایام مرخصی: مستفاد از آراء وحدت رویه شماره ۱۳۲۸ مورخ ۱۳۹۳/۸/۱۹ و شماره ۲۸۸ الی ۳۰۵ و۳۰۷ مورخ ۳۱/۰۲/۱۳۹۸ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، پرداخت حقوق ومزایای مستخدم بیمه شده در دوران مرخصی زایمان، در بخش دولتی بر عهده دستگاه مربوط ودر بخش غیر دولتی بر عهده سازمان تامین اجتماعی است. در رای شماره ۱۳۲۸ هیات عمومی دیوان عدالت اداری تاکید شده است، در مواردی که کارفرمایان طبق قوانین و مقررات دیگری مکلف به پرداخت حقوق یا مزد بیمه شدگان باشند، سازمان تأمین اجتماعی تکلیفی به پرداخت حقوق ایام مذکور ندارد.
۵.زنان غیر شاغل و برخورداری از کمک هزینه بارداری مرخصی ۹ماهه زایمان مخصوص کارمندان و کارگران شاغل است و شامل زنان بیمه شده غیر شاغل و یا زنانی که بعد از اتمام قرارداد وضع حمل می کنند نمی شود و شخص بیمه شده در صورت داشتن شرایط مذکور در مواد۶۷ و ۶۸ قانون تأمین اجتماعی فقط می تواند از کمک بارداری بهره مندشود.
۶. غیر قابل ذخیره سازی مرخصی زایمان: برابر رأی وحدت‌رویه شماره ۱۳۰۶ مورخ ۲۶/۰۶/۱۳۹۸ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، استفاده از مرخصی زایمان به جهت مصلحت مادر و فرزند برای دوره نه ماهگی پس از تولد فرزند است و قابل ذخیره سازی یا مطالبه پس از مدت ۹ ماهگی نمی باشد.
۷. احتساب مرخصی زایمان جزو سوابق بیمه شده: مرخصی زایمان جزء سوابق بیمه شده محسوب می‌شود و دراین مدت پاداش و عیدی نیز به بیمه‌شده تعلق می‌گیرد.
۸. اعاده به خدمت پس از اتمام مرخصی: مدت مرخصی زایمان، جز ایام تعلیق از کار محسوب می‌شود و پس از مرخصی، شخص کارمند یاکارگر به کار سابق خود بازمی گردد.
۹. عدم احتساب مرخصی زایمان به عنوان بخشی از تعهدات دوره تخصصی پزشکان: مطابق رأی وحدت‌رویه شماره ۱۵۰۵ مورخ ۳۰/۰۷/۱۳۹۸ هیات عمومی دیوان عدالت اداری، مرخصی زایمان قابل احتساب به عنوان بخشی از تعهدات دوره تخصصی پزشکان نمی باشد.
مستندات مربوط:
قوانین
| ردیف | تاریخ | عنوان |
| ۱ | ۱۳۵۴/۰۴/۰۳ | مواد۶۷ و ۶۸ قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴/۰۴/۰۳ |
| ۲ | ۱۳۶۹/۰۸/۲۹ | مواد۷۴، ۷۶ و ۷۷ قانون کار مصوب ۱۳۶۹/۰۸/۲۹ مجمع تشخیص مصلحت نظام |
| ۳ | ۱۳۷۴/۱۲/۲۲ | ماده ۳ قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی مصوب ۱۳۷۴/۱۲/۲۲ |
| ۴ | ۱۳۸۶/۰۴/۰۶ | ماده واحده قانون اصلاح ماده ۳ قانون ترویج تغذیه با شیرمادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی مصوب ۱۳۸۶/۰۴/۰۶ |
| ۵ | ۱۳۹۲/۰۳/۲۰ | تبصره ۲ ماده واحده قانون اصلاح قوانین جمعیت و خانواده مصوب ۱۳۹۲/۰۳/۲۰ |
| ۶ | ۱۳۹۲/۰۶/۳۱ | ماده ۲۱ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب ۱۳۹۲/۰۶/۳۱ |
مقررات
| ردیف | تاریخ | عنوان |
| ۱ | ۱۳۴۶/۰۷/۲۲ | ماده ۲۶ آیین نامه مرخصی ها موضوع مواد ۴٧ و ۴٨ و ۴٩ قانون استخدام كشوري مصوب ۱۳۴۶/۰۷/۲۲ هيأت وزيران |
| ۲ | ۱۳۷۵/۰۹/۲۱ | ماده ۳ آييننامه اجرائي قانون ترويج تغذيه با شير مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی (تصویب نامه شماره ۸۴۰۹ت۱۶۹۰۰ه مورخ ۱۳۷۵/۰۹/۲۷ هیات وزیران) |
| ۳ | ۱۳۷۶/۱۲/۲۴ | بخشنامه شماره ۱۷۶۴۸/ب مورخ ۱۳۷۶/۱۲/۲۴ مديركل بهداشت خانواده وزارت بهداشت |
| ۴ | ۱۳۹۰/۱۲/۲۷ | ماده ۶۳ آئین نامه استخدامی اعضای غیر هیات علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری وزير علوم، تحقيقات و فناوري مصوب۱۳۹۰ |
| ۵ | ۱۳۹۲/۰۴/۱۶ | تصویب نامه شماره ۹۲۰۹۱ ت ۴۶۵۲۷ ه مورخ ۱۳۹۲/۰۴/۱۹ هيات وزيران |
| ۶ | ۱۳۹۴/۰۵/۱۷ | بخشنامه شماره ۴۰۴؍۱۰۰ مورخ ۱۳۹۴/۰۵/۱۷ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی |
آراء هیئت عمومی
| ردیف | تاریخ | عنوان |
| ۱ | رای شماره ۲۷۵ مورخ ۰۸/۰۵/۱۳۸۵ هيأت عمومي ديوان عدالت اداري | |
| ۲ | رای وحدت رويه شماره ۱۳۲۸ مورخ ۱۳۹۳/۰۸/۱۹ هیات عمومی دیوان عدالت اداری | |
| ۳ | رای ايجاد رويه شماره ۶۴ مورخ ۱۳۹۴/۰۲/۱۹ هیات عمومی دیوان عدالت اداری | |
| ۴ | ۱۳۹۵/۰۴/۲۲ | رأی شماره ۲۲۴ و ۲۲۵ مورخ ۱۳۹۵/۰۴/۲۲ هیات عمومی دیوان عدالت اداری |
| ۵ | رای شماره ۴۰۶ مورخ ۱۳۹۶/۰۵/۰۳ هیات عمومی دیوان عدالت اداری | |
| ۶ | رای وحدت رویه شماره ۲۸۸ الی ۳۰۵ و۳۰۷ مورخ ۱۳۹۸/۰۲/۳۱ هیات عمومی دیوان عدالت اداری | |
| ۷ | رأی وحدت‌رویه شماره ۱۳۰۸ مورخ ۱۳۹۸/۰۶/۲۶ هیات عمومی دیوان عدالت اداری | |
| ۸ | رأی وحدت‌رویه شماره ۱۵۰۵ مورخ ۱۳۹۸/۰۷/۳۰ هیات عمومی دیوان عدالت اداری | |
| ۹ | رأی شماره ۲۳۱۳، ۲۳۱۴ و ۲۳۱۵ مورخ ۱۳۹۸/۰۷/۳۰ هیات عمومی دیوان عدالت اداری |
نظرات مشورتی
| ردیف | تاریخ | عنوان |
| ۱ | ۱۳۹۳/۰۸/۱۱ | نظریه شماره ۷۰/۱۴۶ مورخ ۱۳۹۳/۰۸/۱۱ کمیسیون مشورتی دیوان عدالت اداری |