عدم احتساب مرخصی زایمان در مدت تعهد دوره دستیاران تخصصی

رأی وحدت رویه در خصوص عدم احتساب 9 ماه مرخصی زایمان به عنون بخشی از تعهدات دوره تخصصی دستیاران تخصصی (دادنامه شماره 1505 مورخ 30/7/1398 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)

شماره دادنامه: 1505

تاریخ دادنامه: 30؍7؍1398 

شماره پرونده: 98؍2996

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

اعلام کننده تعارض: آقای محمدرضا پورقربانی (قاضی دیوان عدالت اداری)

موضوع تعارض آراء : احتساب مرخصی زایمان به عنوان بخشی از تعهدات دوره تخصصی پزشکی

گردش کار: آقای محمدرضا پورقربانی (قاضی دیوان عدالت اداری) به موجب لایحه ای اعلام کرده است که در رابطه با احتساب 9 ماه مرخصی زایمان به عنوان بخشی از تعهدات دوره تخصصی دستیاران تخصصی، آراء متهافتی از شعبه 28 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری صادر شده است. نامبرده رفع تعارض در آراء و صدور رأی وحدت رویه را خواستار شده است.

گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:

الف: شعبه 27 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده های شماره 9609980900300586 و 9609980900300585 با موضوع دادخواست خانم ها فروغ رزمجوی و اکرم السادات فریدنی به طرفیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و به خواسته احتساب 9 ماه مرخصی زایمان به عنوان بخشی از تعهدات دوره تخصصی (دوره ضریب کا) به موجب دادنامه های شماره 1911 و 1908-19؍6؍1396 به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است:

نظر به اینکه به موجب بندهای «الف» و «ب» و «پ» ماده 1 قانون استخدام کشوری مصوب 1345 با اصلاحات بعدی کسانی که به موجب حکم رسمی مکلف به اشتغال در دستگاه های دولتی می گردند مستخدم دولت تلقی می شوند و به موجب ماده 151 همان قانون خدمت تمام وقت در حکم کارگزینی پیوست، نامبرده مشغول خدمت تمام وقت در دستگاه دولتی می باشد هر چند که دوره تعهدات ضریب کا خود را سپری می کند لیکن مستخدم دولت تلقی می شود و از کلیه مزایای آن از جمله سنوات بازنشستگی برخوردار می شود و هر ماه کسورات [کسور] بازنشستگی نیز از حقوق وی کسر و به حساب صندوق بیمه ای مربوط واریز می شود، لذا از آنجایی که به موجب تبصره 2 قانون اصلاح قانون تنظیم جمعیت خانواده مصوب 20؍3؍1392 و رأی ایجاد رویه شماره 64-31؍1؍1394 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، مرخصی زایمان مادران شاغل به 9 ماه افزایش یافته است و به تبع آن دولت مکلف به پرداخت حقوق ایام 9 ماهه مرخصی زایمان گردیده است به طریق اولی ایام مذکور جزو سنوات خدمت و بخشی از تعهدات خدمت محاسبه و منظور خواهد شد کما اینکه بخشنامه شماره 404؍100-17؍5؍1394 وزیر بهداشت که مدت 6 ماه از مرخصی زایمان را به عنوان خدمت دوره تعهد قابل محاسبه دانسته است موید این موضوع است. از طرف دیگر رأی شماره 135-30؍3؍1390 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری که مورد استناد خوانده قرار گرفته ناظر به احتساب مرخصی استعلاجی جزو زمان انجام تعهدات آنها می باشد و ارتباطی به موضوع شکایت ندارد و نمی توان از وحدت ملاک آن استفاده کرد. بر اساس قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری قضات به غیر از آراء وحدت رویه و ایجاد رویه تکلیفی به تبعیت از آراء هیأت عمومی که ناظر به ابطال یا عدم ابطال مصوبات و بخشنامه ها و دستورالعمل ها می باشد ندارند. علی ای حال بنا به جهات فوق الاشعار شکایت شاکی را وارد تشخیص و مستنداً به مواد 10، 11، 65 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می نماید. رأی صادره ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در محاکم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.

در اثر تجدیدنظر خواهی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از رأی مذکور، شعبه 28 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 3704-5؍10؍1396، رأی تجدیدنظر خواسته شماره 1911-19؍6؍1396 را عیناً تایید می کند ولی در مقام رسیدگی به تجدیدنظر خواهی از رأی شماره 1908-19؍6؍1396، طی دادنامه شماره 3749-23؍10؍1397 و با استدلال زیر، رأی تجدیدنظر خواسته را نقض می کند و رأی به رد شکایت شاکی بدوی صادر می کند. متن رأی شعبه 28 تجدیدنظر به قرار زیر است.

نظر بـه اینکه پزشکان تخصصی تعهد [متعهد] خـدمت، در اجرای مفاد تعهدنامه محضری [که] در ابتدای تحصیل می سپارند در واحدهای درمانی یا آموزش وزارت بهداشت ارائه خدمت می نمایند و مستخدم آن وزارتخانه مطابق با قانون استخدام کشوری یا آیین نامه استخدامی دانشگاهی نمی باشند و صرفاً حقوق و مزایای آن [آنان] بر اساس مقررات اخیرالذکر محاسبه و پرداخت می شود، هیأت عمومی دیوان عدالت اداری هم بر همین اساس طی رأی شماره 135-30؍3؍1390 آنان را مستحق بهره مندی از مرخصی استعلاجی ندانسته است و با این اوصاف شمول مقررات راجع به مرخصی زایمان نسبت به آنان محل ایراد است [،] لذا با توجه به مراتب و به تجویز ماده 71 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن نقض دادنامه تجدیدنظر خواسته رأی به رد شکایت شاکی صادر و اعلام می گردد. این رأی قطعی است.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 30؍7؍1398 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

الف: تعارض در آراء محرز است.

ب: حکم مقرر در ماده 11 قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان مبنی بر اینکه «مشمولان این قانون از لحاظ حقوق و مزایا و امور رفاهی (مرخصی های استحقاقی، استعلاجی، بدون حقوق، پاداش، کمک های غیر نقدی و بیمه عمر و درمان و حادثه و سایر مزایا) تابع قوانین و مقررات استخدام کشوری و قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت می باشند….» نافی برخورداری مشمولان قانون از مرخصی زایمان نیست. اما مدت مرخصی زایمان استفاده شده قابل احتساب به عنوان مدت دوره تعهد خدمت نیست زیرا اولاً: بر اساس مواد 8 و 7 قانون تامین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب سال 1353 و ماده واحده قانون تخصیص سهمیه برای زنان در پذیرش دستیاری رشته های تخصصی پزشکی مصوب سال 1372 و ماده 14 قانون مربوط به خدمات پـزشکان و پیراپزشکان مصوب سـال 1375 و قانون برقراری عدالت آموزش در پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی و تخصصی مصوب سال 1389، فارغ التحصیلان موضوع قوانین یاد شده اعم از مجرد یا متأهل موظفند پس از اتمام دوره، مدتی را که حسب مورد یک، دو یا سه برابر مدت تحصیل است تعهد خدمتی خود را ایفاء کنند و مادامی که تعهدات خود را به طور کامل انجام ندهند مجاز نیستند به طور آزاد در امور پزشکی مداخله کنند و تعهد اخذ شده از آنان قابل خرید و جابه جایی نیست. ثانیاً: برخورداری از مرخصی زایمان و احتساب آن به عنوان سابقه خدمت با انجام تعهد به خدمت در مناطق تعیین شده به میزانی که متعهد مکلف به انجام آن است مزاحمتی ندارد و مکلف موظف به اتیان همه اطراف تکلیف است. الّا در جایی که عمل به همه آنها میسور نباشد و چون هدف قانونگذار به شرح مواد قانونی پیش گفته انجام وظیفه پزشکی در مناطق مورد نیاز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان مابه ازاء برخورداری از منابع دولتی در تحصیل علم است، بنابراین اشخاص موضوع قانون ولو از مرخصی زایمان برخوردار شده باشند مکلف به انجام تعهد خدمت به میزان تعهد سپرده شده هستند تا نظر مقنن و نیاز کشور به پزشک متخصص در مناطق مورد نیاز تأمین شود. ثالثاً: مفاد رأی شماره 135-3؍3؍1390 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر عدم احتساب ایام مرخصی استعلاجی به عنوان جزئی از طول دوره تعهد خدمت مؤید استدلالهای پیش گفته است. بنابر مراتب رأی شعبه 28 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه 3749-23؍10؍1397 که رأی شماره 1908-19؍6؍1396 شعبه 27 بدوی دیوان عدالت اداری را نقض کرده و رأی به رد شکایت بدوی صادر کرده است صحیح و موافق مقررات است. این رأی به استناد بند 2 ماده 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.

محمدکاظم بهرامی- رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری