طرح اصلاح نظام آموزش پزشکی و ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات درمانی

طرح اصلاح نظام آموزش پزشکی و ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات درمانی

مقدمه دلایل توجیهی :

بر اساس اصل ۲۹ قانون اساسی دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت‌های پزشکی، یک حق همگانی است، ولی در حال حاضر یکی از بزرگترین مشکلات مردم در نظام سالمت به ویژه در مناطق محروم، کمبود پزشک و عدم دسترسی به خدمات پزشکی است. کمبود پزشک موجب شده تا دسترس ی مناطق محروم به پزشک خصوصا پزشک متخصص بهشدت کاهش پیدا کند و مردم برای دسترسی به خدمات پزشکی مجبور شوند به مراکز استان ها و تهران سفر کنند.

کمبود پزشک باعث تحمیل فشار کاری فراتر از توان به پزشکان بر اثر مراجعه بالای بیماران شده است. تحمیل بیش از حد فشار کاری بر پزشکان و خستگی دائمی آنها احتمال وقوع خطاهای پزشکی را بالا می برد که این مسئله می تواند جان بیماران را به خطر اندازد.

کمبود پزشک در بحرانهایی مانند کرونا می تواند از طرفی باعث افزایش مرگ و میر به علت عدم دسترسی به خدمات شود و از طرف دیگر باعث خستگی کادر درمان به‌ویژه پزشکان به علت فشار کاری و نبود نیروی جایگزین شود. سرانه پزشک در ایران ۱۱/۸ به ازای ۱۰ هزار نفر است درحالیکه این آمار در کشور های پیشرو در حوزه سلامت بین ۳۰ تا ۵۰ است.

ایران در منطقه نیز از جایگاه مناسبی برخوردار نیست و از بین بیست و پنج کشور منطقه، در رتبه بیستم قرار دارد.

سرانه پزشک متخصص در ایران ۹/۵ پزشک به ازای ۱۰ هزار نفر است و کمتر از یک چهارم میانگین کشور های اروپایی است.

سرانه پزشک متخصص در ۲۳ استان کشور کمتر از ۵ پزشک به ازای ۱۰ هزار نفر است. این مسئله باعث ایجاد بازار انحصاری در ارائه خدمات تخصصی و به طبع آن افزایش هزینه خدمات، صف طولانی دریافت خدمت و سفر های درمانی اجباری مردم به مراکز استانها، تهران و حتی سایر کشورها شده است.

سرانه دندانپزشک به جمعیت در ایران ۲/۳ به ازای ۱۰ هزار نفر است. این در حالی است که میانگین سرانه کشور های پیشرو ۸ است. با توجه به اینکه دستمزد دندانپزشک عم ده هزینه خدمات دندانپزشکی را تشکیل می دهد این کمبود موجب افزایش شدید قیمت خدمات دندانپزشکی شده است. کمبود پزشک و دندانپزشک در حالی است که بر اساس نتایج سرشماری ها، نسبت جمعیت ۶۰ سال و باالتر در ایران تا سال ۱ ۱۴۲۵، ۳ برابر خواهد شد. افزایش جمعیت سالمند از مهمترین چالشهاى اقتصادى اجتماعی و بهداشتی در سال های آینده خواهد بود.

سالمندی جمعیت نیاز به خدمات پزشکی را چندین برابر خواهد کرد و همزمان شدن این معضل با مسئله کمبود پزشک، کشور را با معضل جدی در حوزه ارائه خدمات سلامت روبرو خواهد کرد. از طرفی تا ۲۰ سال آینده حدودا نیمی از پزشکان در سن بازنشستگی قرار خواهند گرفت و بحران کمبود پزشک به دلیل خروج این پزشکان از چرخه خدمت، تشدید خواهد شد. با تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال ۶۴، آموزش پزشکی با هدف افزایش ظرفیت پزشکی و تأمین نیروی انسانی موردنیاز بخش بهداشت و درمان کشور به این وزارت منتقل شد. ولی با بررسی روند پذیرش دانشجوی پزشکی از ابتدای انقلاب تاکنون، دیده می شود که تنها سه سال پس از تصویب قانون مذکور این روند اجرا شده و در ادامه ظرفیت پذیرش دانشجو به شدت کاهش یافته است. تا اینکه در سال ۸۴ با افزایش تعداد دانشکده ها، ظرفیت پذیرش روند افزایشی به خود گرفته ولی هیچگاه نسبت پذیرش دانشجو به امکانات آموزشی به میزان سال ۶۷ بازنگشته است و باید در روند آموزش پزشکی تغییرات الزم با هدف تامین نیاز کشور در حال و آینده به ویژه با اولویت مناطق محروم صورت گیرد.

طرح اصلاح نظام آموزش پزشکی و ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات درمانی

ماده۱– به منظور افزایش کیفیت آموزش و پژوهش پزشکی و افزایش ظرفیت آموزش پزشکی در راستای ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات درمانی در کشور، «آموزش و پژوهش پزشکی» از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، منتزع و به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منتقل می شود.

ماه۲– وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مکلف است از سال ۱۴۰۰ سالانه حداقل چهل درصد ۴۰% به مجموع ظرفیت پذیرش دانشجو در هریک از رشته های پزشکی و دندانپزشکی در مقطع عمومی اضافه نماید تا سرانه پزشک فعال کشور به حد نصاب ۳۰ پزشک به ازای هر ده هزار نفر جمعیت و سرانه دندانپزشک فعال کشور به ۱۰ دندانپزشک به ازای هر ده هزار نفر جمعیت برسد.

تبصره- پس از رسیدن به سرانه فوق الذکر، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مکلف است تمهیدی فراهم نماید که ظرفیت پذیرش دانشجو از میزان آخرین سال قبل از رسیدن به سرانه مطلوب کمتر نگردد.

ماده۳– وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مکلف است از سال ۱۴۰۰ سالانه حداقل سی درصد ۳۰% به مجموع ظرفیت پذیرش دانشجو در مقطع دستیاری تخصصی رشته های پزشکی اضافه نماید تا سرانه پزشک متخصص فعال کشور به حد نصاب ۲۵ پزشک متخصص به ازای هر ده هزار نفر جمعیت برسد.

تبصره– پس از رسیدن به سرانه فوق الذکر، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مکلف است تمهیدی فراهم نماید که حداقل هشتاد درصد ۸۰% فارغ التحصیلان دوره های پزشکی عمومی وارد دوره های دستیاری تخصصی پزشکی شوند.

ماده۴– وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مکلف است از سال ۱۴۰۰ نسبت پذیرفته شدگان سهمیه مناطق محروم بر اساس شرایط مندرج در تبصره های ۱ تا ۵ قانون اصلاح بند ۳ ماده واحده قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی و تخصصی مصوب سال ۱۳۹۲ را به حداقل چهل درصد ۴۰ %کل پذیرش دانشجویان در هریک از مقاطع برساند.

ماده۵-کلیه پذیرفته شدگان دوره روزانه برخوردار از تحصیل رایگان در رشته های پزشکی و دندانپزشکی در مقاطع عمومی و دستیاری تخصصی از آزمون سال ۱۴۰۱ و بعد از آن، متعهد به خدمت تمام وقت در بخش دولتی به میزان دو برابر مدت زمان تحصیل خواهند بود.

تبصره- پزشکان و دندانپزشکان موضوع این ماده در دوره خدمت در بخش دولتی، به هیچ وجه مجاز به تأسیس مطب و هرگونه طبابت در بخش خصوصی نخواهند بود.

ماده۶– وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مکلف است امکان تربیت دانشجویان پزشکی و دندانپزشکی در مقاطع عمومی و دستیاری تخصصی توسط کلیه دستگاه های موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری، نیرو های مسلح و شرکت ها و مؤسسات را با همکاری دانشگاه های دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاههای غیردولتی فراهم نماید.

ماده۷– وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مکلف است حداکثر ظرف شش ماه امکان پذیرش دانشجو را در رشته های پزشکی خانواده و انواع گرایشات طب سنتی از طریق آزمون سراسری فراهم نماید.

ماده۸– وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مکلف است حداکثر ظرف شش ماه امکان پذیرش دانشجو را در رشته های طب سالمندی، بیماری های داخلی، بیماری های کودکان، جراحی عمومی، زنان و زایمان، طب اورژانس و بیماری های عفونی و گرمسیری به صورت تخصص پیوسته با اولویت پذیرش از مقطع کارشناسی فراهم نماید.

ماده۹– وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مکلف است به افرادی که دوره تحصیلی رشته های پزشکی و دندانپزشکی را در خارج از کشور گذرانیده باشند، به شرط داشتن یکی از شرایط زیر مجوز فعالیت حرفه ای بدهد:

الف- تحصیل در یکی از دانشگاه های مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

ب- حداقل ۳ سال سابقه رسمی فعالیت بالینی در رشته مربوطه

ج- کسب حد نصاب قبولی در سنجش صلاحیت علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.

تبصره ۱– وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مکلف است دانشگاه های مورد تأیید برای تحصیل را به صورت شفاف و عمومی اعلام کند و مبنای تأیید مدرک فارغ التحصیلان، دانشگاه های اعلام شده در ابتدای پذیرش آن ها باشد.

تبصره ۲– وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مکلف است حداکثر ظرف شش ماه آیین نامه نحوه سنجش صلاحیت علمی فارغ التحصیلان رشته های علوم پزشکی خارج از کشور را تدوین و به تصویب هیأت وزیران برساند.

تبصره ۳– کلیه پزشکان خارجی نیز می توانند براساس قواعد فوق در ایران به طبابت بپردازند.

تبصره ۴- کلیه پزشکان خارجی که در دانشگاه های ایران دوره پزشکی را گذرانده باشند، مجاز به طبابت در ایران بوده و پزشکان ایرانی هیچ امتیاز ویژه ای نسبت به آن ها نخواهند داشت.

ماده۱۰– به منظور دسترسی مردم به خدمات پایه مراقبت های دهان و دندان، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مکلف به پذیرش دانشجو در رشته مراقبت های دهان و دندان در مقطع کارشناسی در کلیه دانشگاه های تابع این وزارتخانه است. فارغ التحصیلان این رشته مجاز به ارائه خدمات بهداشتی و درمانی بر اساس ضوابط تعیین شده از طرف وزارت بهداشت و درمان خواهند بود.

ماده۱۱– به منظور دسترسی مردم به مراقبت های بهداشتی و درمانی اولیه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مکلف بهپذیرش دانشجو در رشته مراقبت سلامت در مقطع کارشناسی در کلیهدانشگاه های تابع این وزارتخانه است. فارغ التحصیلان این رشته مجاز به ارائه خدمات بهداشتی و درمانی بر اساس ضوابط تعیین شده از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهند بود.